Zakwas z kapusty – właściwości, przeciwwskazania, jak pić?

Spis treści:

1. Zakwas z kapusty – właściwości
2. Zakwas z kiszonej kapusty – przeciwwskazania
3. Jak pić zakwas z kapusty kiszonej?
4. Zastosowanie zakwasu z kapusty w codziennej diecie

Zakwas z kapusty – właściwości

Dawniej na wsi mówiło się, że "Gospodarz bez kapusty miewa brzuch pusty". Kiszona kapusta, i to jedzona prosto z beczki, stanowiła główne pożywienie zimą i wiosną [22]. Uważano, że wzmacnia odporność i jest dobra na trawienie. I to jeszcze przed odkryciem probiotyków!

Bo kapusta to pożywne warzywo. A do tego bardzo zdrowe. 

Zawiera takie składniki odżywcze, jak:

• białko

• błonnik

• witaminy K, C i B6

• kwas foliowy

• mangan

• wapń

• potas

• magnez

• silne przeciwutleniacze, w tym polifenole i związki siarki

W składzie kapusty są też niewielkie ilości witaminy A, żelaza i ryboflawiny [15]. 

Kiszenie kapustę zmienia. Na lepsze!

„Zmienia się wygląd, zapach jak też smak kiszącego się produktu oraz zwiększa się zawartość witamin i składników mineralnych. (...) zmniejsza się ilość składników niekorzystnych dla zdrowia (...). Tworzą się szczepy probiotyczne, które zapewniają równowagę mikroflory jelitowej zwiększając jednocześnie odporność organizmu. Powstają także związki polifenolowe wykazujące intensywne działanie antyoksydacyjne i przeciwzapalne (...)” [20]. 

Równie zdrowy, co kiszona kapusta, jest zakwas z kapusty. Potwierdza to Maria Kapuścińska w opracowaniu „Kiszone warzywa kluczem odporności człowieka”:

„W trakcie procesu kiszenia cenne składniki przenikają także do zalewy, w której były ukiszone warzywa, dlatego jest ona równie wartościowa” [20]

Wyjaśnimy: zakwas z kapusty to nie to samo, co sok z kapusty kiszonej, choć mają podobny smak i właściwości. Obie te nazwy często stosowane są zamiennie – na sok mówi się zakwas z kiszonej kapusty i odwrotnie. Jednak zakwas z kapusty to esencja, która powstaje naturalnie w wyniku fermentacji kapusty. Sok otrzymuje się z tłoczenia kapusty kiszonej.

Zakwas z kapusty – właściwości 

Badań na temat zakwasu z kapusty nie ma lub trudno do nich dotrzeć. Ale na temat kapusty, zarówno surowej, jak i kiszonej, a także soku z kapusty i innych kiszonek oraz probiotyków i witaminy C – już tak. Nimi więc będę się tutaj posiłkować.

Kiszonki – fakty i mity

Kiszonki są ciężkostrawne

To mit. 

Kiszonki warzywne są lekkostrawne i łatwo przyswajalne. Dzięki probiotykom, które zawierają, jedzenie ich może przywrócić równowagę bakterii w jelitach i złagodzić niektóre problemy trawienne [14].

Co więcej, jedzenie kiszonek może zmniejszyć nasilenie biegunki, wzdęć, gazów i zaparć [13], [12], [11], [10].

Kiszonki wzmacniają odporność

Fakt. 

Jeśli w jelitach panuje równowaga, niepożądane substancje nie przedostają się do organizmu, a układ immunologiczny nie musi reagować.

Utrzymanie zdrowej flory jelitowej pomaga zapobiegać rozwojowi szkodliwych bakterii. Może nawet zwiększyć produkcję naturalnych przeciwciał.

Tak więc regularne spożywanie żywności probiotycznej, takiej jak kiszona kapusta, może zmniejszyć ryzyko rozwoju infekcji, np. górnych dróg oddechowych [3] czy dróg moczowych [2]. Może również pomóc w szybszym odzyskaniu zdrowia [1].

Witamina C i żelazo, które zawiera kapusta kiszona i których przyswajalność zwiększa, także mają wpływ na odporność.

Kiszonki wspomagają odchudzanie

Fakt.

Niskokaloryczna, bogata w błonnik i pełna probiotyków kiszona kapusta może pomóc zapobiegać przyrostowi masy ciała i sprzyjać utracie niechcianej tkanki tłuszczowej [9].

Kiszonki pomagają zmniejszyć stres i dbać o zdrowie mózgu

Fakt.

Jelita są ściśle połączone z mózgiem. Kapusta kiszona, dzięki probiotykom, wspomaga zdrowie flory jelitowej. Może też zwiększać wchłanianie minerałów regulujących nastrój, czyli magnezu i cynku.

Różne badania pokazują, że probiotyki mogą też poprawiać pamięć oraz zmniejszać objawy lęku, depresji, autyzmu i zaburzeń obsesyjno-kompulsywnych [8]

Probiotyki podwyższają też poziom witamin z grupy B (B1, B2, B3) w organizmie, niezbędnych do prawidłowego funkcjonowania układu nerwowego i regeneracji tkanek (Kapuścińska, 2014).

Kiszonki mogą pomagać na trądzik

Mit.

Istnieją dowody na to, że probiotyki mogą być przydatne w leczeniu trądziku, trądziku różowatego i egzemy, a także innych chorób skóry [6]. 

Nie wiadomo jednak, czy szczepy bakterii, które działają leczniczo na skórę, znajdują się w warzywnych kiszonkach.

Sok kapusty pomaga na wrzody żołądka

Fakt/mit.

„Piłem szklankę soku z kiszonej kapusty przez 14 dni i wykopałem wrzody żołądka”  – pisze Njide Mkparu na platformie Medium.com. Twierdzi, że jest żywym dowodem, że za pomocą soku z kapusty można pokonać tę dolegliwość. 

Czy może być to prawdą? 

Katarzyna Mojka w artykule „Probiotyki, prebiotyki i synbiotyki – charakterystyka i funkcje” twierdzi, że tak. Możemy tam przeczytać: „Badania wykazały, że istnieje (...) możliwość zwalczania bakterii Helicobacter pylori, odpowiedzialnej za chorobę wrzodową żołądka i dwunastnicy przez probiotyki”. Na tę „złą” bakterię działają konkretne szczepy:  LL. acidophilus, L. casei, Bifidobacterium bifidum i Bifidobacterium breve Yakult. 

Na Heathline.com również można przeczytać, że picie soku z kapusty może zapobiegać i leczyć wrzody żołądka. Jednak wciąż jest za mało badań na ludziach, aby potwierdzić właściwość tej kiszonki.

Inne zalety warzywnych kiszonek:

• stymulują ciągłą odnowę flory bakteryjnej zniszczonej antybiotykoterapią 
• zmniejszają ryzyko wystąpienia chorób cywilizacyjnych, jak: otyłość, cukrzyca, nowotwory 
• zwiększają przyswajalność wapnia
• zawierają też witaminy E, PP (B3), które neutralizują wolne rodniki i mają dobroczynny wpływ na czynniki krzepnięcia krwi 

Dlaczego warto włączyć Zakwas z kapusty Olini do diety?

Odpowiedź są dwie – probiotyki i witamina C. 

Nasz zakwas z kapusty właściwości zawdzięcza warzywom z jednego z najczystszych rejonów Polski i sposobowi produkcji. 

Kapusta pochodzi z gospodarstwa w Puszczy Knyszyńskiej na Podlasiu, które leży na Obszarze Natura 2000. Oprócz niej w zakwasie jest jeszcze woda i sól. To wszystko, bo nasz zakwas z kapusty jest niepasteryzowany, bez dodatku cukru i konserwantów.

Nasza kiszonka jest pełna cennych dla zdrowia składników. Zawiera żywe kultury bakterii probiotycznych Lactobacillus i Bifidobacterium (1,2 x 105 CFU/ml). Bogata jest też w witaminę C – 100 ml naszego zakwasu zawiera jej aż 36,3 ml. 

Zakwas z kiszonej kapusty - przeciwwskazania

O tym, czy możesz pić zakwas z kapusty, warto porozmawiać z lekarzem. Potwierdzi on, czy szczepy bakterii probiotycznych, które zawiera, przysłużą się Twojemu zdrowiu. 

Jeśli cierpisz na konkretne schorzenie lub chorobę, możesz zapoznać się z globalnymi wytycznymi Światowej Organizacji Gastroenterologii. Opracowała ona listę probiotyków wraz z działaniem i ich zalecanymi dawkami. 

Zakwas z kapusty – przeciwwskazania

Więcej jest informacji na temat przeciwwskazań do picia soku z kapusty i stosowania probiotyków niż spożywania zakwasu z kapusty. 

Według badań ostrożność przy piciu soku z kapusty powinny zachować osoby z chorobami tarczycy. 

Mówi się też, że niektóre składniki odżywcze kapusty mogą wchodzić w interakcje z lekami. Mowa tu głównie o witaminie K, która może wpływać na działanie leków rozrzedzających krew [5]. 

Ze względu na błonnik, u niektórych picie soku z kapusty może powodować gazy. 

Ze względu na zawartość fruktanów, osoby z zespołem jelita drażliwego (IBS) często mają trudności z trawieniem kapusty [4]. 

W ciągu kilku pierwszych dni przyjmowania probiotyków można odczuwać łagodny dyskomfort w jamie brzusznej czy gazy, ale jest to chwilowe (Probiotics ). 

Osoby o osłabionej odporności, spowodowanej chorobą, powinny brać probiotyki pod kontrolą lekarza. 

Kapusta kiszona jest bogatym źródłem sodu, dlatego osoby, które muszą ograniczać ten składnik, nie powinny przesadzać z jej ilością w diecie. 

Jak pić zakwas z kapusty kiszonej?

Zakwas z białej kapusty Olini stosuj zawsze na zimno. 

Możesz pić go prosto z butelki lub ze szklanki. Możesz dodawać go do potraw (np. zup). Tylko rób to pod koniec gotowania – podgrzany straci swoje właściwości. 

Wspomniany Njide Mkparu w swoim artykule zaleca: „Wlej pół szklanki soku z kapusty. Rozcieńcz go wodą. Wypij rano. Pij wieczorem. Już po trzech dniach zauważysz niesamowite rezultaty”. Radzi, aby nie przerywać jego picia, gdy wrzody żołądka będą mniej dokuczać. Aby proces gojenia się utrwalił, poleca stosowanie soku przez 10-14 dni.

My polecamy pić dziennie pół szklanki zakwasu z kapusty, bo ta porcja zapewnia 54,5% RWS dla witaminy C*.

Pora picia zakwasu zależy wyłącznie od Ciebie. Jedni wolą stosować go na czczo, inni w trakcie, przed lub po posiłku. Są też tacy, którzy piją go przed snem.

Zastosowanie zakwasu z kapusty w codziennej diecie

Zakwas z kapusty – jak pić, żeby działał? 

Najlepiej – regularnie.

Czy to znaczy, że można pić go codziennie? 

Tak! Choć my polecamy urozmaicić sobie dietę innymi kiszonkami. Jelita potrzebują szczepów bakterii o różnym działaniu. 

Do diety możesz włączyć na przykład kombuchę, kapustę kiszoną, ogórki kiszone, jogurty i kefiry. W Olini dostępne są następujące kiszonki: kimchi, zakwas z buraków lub z buraków z cytryną, kurkumą i imbirem, zakwas złocisty (z żółtych buraków), a także Zakwasik z marchewki.  

Zakwasy

I, oczywiście, warto pamiętać, że zdrowie jelit nie zależy tylko od jedzenia kiszonek, czy od dostarczania im probiotyków. Ważne, jak wygląda cała nasza dieta. Wpływ na nasze trawienie ma także nasza codzienna aktywność fizyczna.

*referencyjna wartość spożycia dla przeciętnej osoby dorosłej 

Źródła

1. Probiotics in Disease Prevention and Treatment, Liu Y, Tran DQ, Rhoads JM, J. Clin. Pharmacol., 2018
2. The role of probiotics in women with recurrent urinary tract infections, Akgül T, Karakan T, Turk J Urol, 2018
3. Fewer Community-Acquired Colds with Daily Consumption of Lactiplantibacillus plantarum HEAL9 and Lacticaseibacillus paracasei 8700:2. A Randomized, Placebo-Controlled Clinical Trial, Ahrén IL, Hillman M, Nordström EA, Larsson N, Niskanen ™, J. Nutr., 2021
4. Dietary fructose intolerance, fructan intolerance and FODMAPs, Fedewa A, Rao SS, Curr. Gastroenterol. Rep., 2014
5. Association Between Usual Vitamin K Intake and Anticoagulation in Patients Under Warfarin Therapy, Park JN, Lee JS, Noh MY, Sung MK, Clin. Nutr. Res., 2015
6. Probiotics, Cleveland Clinic, Functional Role of Probiotics and Prebiotics on Skin Health and Disease, Lolou V, Panayiotidis MI, Fermentation, 2019
7. Inverse Association between Dietary Intake of Selected Carotenoids and Vitamin C and Risk of Lung Cancer, Shareck M, Rousseau MC, Koushik A, Siemiatycki J, Parent ME, Front. Oncol., 2017
8. Effect of Probiotics on Central Nervous System Functions in Animals and Humans: A Systematic Review, Wang H, Lee IS, Braun C, Enck P, J. Neurogastroenterol. Motil., 2016
9. 8 surprising benefits of sauerkraut (plus how to make it), Petre A, MS, (nl) RD, Healthline, 2020
10. Effects of probiotic-containing products on stool frequency and intestinal transit in constipated adults: systematic review and meta-analysis of randomized controlled trials, Miller LE, Ouwehand AC, Ibarra A, Ann. Gastroenterol. Hepatol. , 2017
11. Probiotics as prevention and treatment for diarrhea, Guarino A, Lo Vecchio A, Canani RB, Curr. Opin. Gastroenterol., 2009
12. Systematic review and meta-analysis: the effects of fermented milk with Bifidobacterium lactis CNCM I-2494 and lactic acid bacteria on gastrointestinal discomfort in the general adult population, Eales J, Gibson P, Whorwell P, Kellow J, Yellowlees A, Perry RH et al., Therap. Adv. Gastroenterol., 2017
13. The effect of probiotics on functional constipation in adults: a systematic review and meta-analysis of randomized controlled trials, Dimidi E, Christodoulides S, Fragkos KC, Scott SM, Whelan K, Am. J. Clin. Nutr., 2014
14. A meta-analysis of probiotic efficacy for gastrointestinal diseases, Ritchie ML, Romanuk TN, PLoS One, 2012
15. FoodData central, https://fdc.nal.usda.gov/fdc-app.html#/food-details/169975/nutrients
16. Probiotyki, prebiotyki i synbiotyki w żywieniu drobiu, Józefiak D, Frątczak M, Rutkowski A, No journal, 2001
17. Gut Microbiome: Profound Implications for Diet and Disease, Hills Jr RD, Pontefract BA, Mishcon HR, Black CA, Sutton SC, Theberge CR, Nutrients, 2019
18. Beneficial Properties of Probiotics, Shi LH, Balakrishnan K, Thiagarajah K, Mohd Ismail NI, Yin OS, Trop Life Sci Res, 2016
19. Impacts of gut bacteria on human health and diseases, Zhang YJ, Li S, Gan RY, Zhou T, Xu DP, Li HB, Int. J. Mol. Sci., 2015
20. Warmińsko-Mazurski Ośrodek Doradztwa Rolniczego z siedzibą w Olsztynie Jagiellońska U, tel. 10356, https://wmodr.pl/files/C8Do92QgPmKNwaLAZu9AsZWUQkFmWgnkyirjnNlU.pdf
21. 9 impressive health benefits of cabbage, Kubala J, MS, RD, Healthline, 2017
22. Ocalić od zapomnienia: kapusta - Muzeum - Orawski Park Etnograficzny, https://www.orawa.eu/varia/221-ocalic-od-zapomnienia-kapusta

Autorka:

Anna Duda
Zielona od dekady. Zdrowiem i naturą w życiu i w diecie interesuje się, odkąd zaczęła szukać remedium na słabą odporność. Wegetarianka.