Domowy zakwas z buraków to jeden z najgenialniejszych, naturalnych sposobów wspierania odporności. Jest on coraz częstszym elementem diety wielu z Was. Naturalny zakwas buraczany zachowuje pełnię swoich naturalnych właściwości, a do tego przyjemnie smakuje i ma piękny, rubinowy kolor! Jakie są właściwości lecznicze zakwasu? Czy działanie zakwasu zostało zbadane naukowo? Co daje picie zakwasu buraczanego? Odpowiadamy na najważniejsze pytania dotyczące właściwości kiszonych buraków.
Spis treści:
- Czym jest zakwas buraczany?
- Zakwas z buraków — wartości odżywcze i skład
- Właściwości zdrowotne zakwasu z czerwonych buraków
- Zakwas z buraka — działanie i zastosowanie
- Dawkowanie zakwasu buraczanego — ile dziennie można go wypić?
- Przeciwwskazania i skutki uboczne zakwasu z buraków czerwonych
- Jak zrobić dobry zakwas z kiszonych buraków? Sprawdzony przepis od Olini
Czym jest zakwas buraczany?
Zakwas z buraków uzyskamy poprzez ukiszenie buraków czerwonych w odpowiedniej ilości wody, z dodatkiem konkretnych składników, takich jak sól i przyprawy. Kiszenie to proces odbywający się przy pomocy bakterii kwasu mlekowego (probiotycznych). Choć bakterie z reguły kojarzą nam się negatywnie, to te w produktach kiszonych nie powinny! Są to drobnoustroje, żyjące z nami w symbiozie, które odpowiadają za cenne właściwości zakwasu. Dzięki temu, że my dajemy im dom w postaci jelit, one odwdzięczają nam się, poprzez wspomaganie zdrowia układu trawiennego, wzmocnienie układu odpornościowego i właściwości przeciwzapalne.
Prozdrowotne właściwości zakwasu istnieją nie tylko dzięki bakteriom probiotycznym. Zakwas buraczany zawiera także związki naturalnie występujące w burakach. Są to m.in. barwniki betalainowe. Nadają mu nie tylko pięknego, rubinowego koloru, ale także odpowiadają za prozdrowotne właściwości zakwasu i przeciwzapalne działanie.
Zakwas z buraków — wartości odżywcze i skład
Właściwości lecznicze zakwasu oparte są na wielu cennych składnikach odżywczych, takich jak witamina C, żelazo, magnez, potas, fosfor i witamina B6. Te składniki są niezbędne dla prawidłowego funkcjonowania organizmu i wspierają odporność. Nie od dziś wiadomo, że kiszone buraki są bardzo zdrowe: zawierają sporo witamin, składników mineralnych, związków organicznych i przeciwutleniaczy. Naturalny zakwas buraczany bogaty jest w:
- witaminy z grupy B i kwas foliowy,
- witaminę C, A, E, K,
- naturalne azotany,
- wapń, żelazo, magnez, potas,
- przeciwutleniacze (betanina).
Domowy zakwas z buraków jest tak magicznym napojem, że posiada więcej witaminy B i C niż same produkty, z których go przygotowano! Nie posiada natomiast szczawianów, z powodu których sok z buraka nie może być przyjmowany codziennie — fermentacja mlekowa zwyczajnie je eliminuje.
Właściwości zdrowotne zakwasu z czerwonych buraków
Kiszenie warzyw na zimę to jedna z najzdrowszych metod przetwarzania żywności, która pozwala cieszyć się właściwościami warzyw przez długi czas. Kwas mlekowy sprawia, że żywność doskonale się konserwuje i to on zapewnia cenne właściwości kiszonych buraków.
Właściwości lecznicze zakwasu to remedium na wiele dolegliwości – na przykład na złe poranne samopoczucie po intensywnym wieczorze. Ponadto regularne picie zakwasu wzmacnia naszą odporność i wspiera wspomaganie zdrowia układu trawiennego, czyli wspomaganie pracy jelit. Kiszony napój buraczany ma silniejsze działanie niż sok z tych surowych warzyw. Najczęściej kojarzy się jako podstawowy składnik barszczu czerwonego domowej roboty, tymczasem to drogocenne źródło witamin, minerałów oraz naturalnych antyoksydantów.
Cenne właściwości zakwasu to między innymi:
- właściwości immunomodulacyjne zakwasu — polegają m.in. na wsparciu mikroflory jelitowej i wzmocnienie odporności
- właściwości przeciwzapalne — dzięki zawartości betaniny
- właściwości hepatoprotekcyjne — obejmują m.in. poprawę funkcji wątroby oraz wspomaganie detoksykacji.
- wspomaganie zdrowia układu krwionośnego — pity na czczo zwiększa przyswajalność żelaza,
- właściwości antyoksydacyjne — poprawiają ogólny stan zdrowia ciała, włosów, skóry, paznokci,
- wspomaganie zdrowia układu pokarmowego — profilaktyka chorób układu pokarmowego, poprawa trawienia, wspomaganie pracy jelit
- właściwości probiotyczne — dobry zakwas pozytywnie wpływa na mikroflorę jelitową dzięki zawartości Lactobacillus.
Właściwości antyoksydacyjne zakwasu z buraków
Zawiera w sobie również betaninę, które są antyoksydantami i mają przeciwzapalne działanie. Antyoksydanty możemy porównać do wojowników, walczą one bowiem ze szkodnikami w naszym organizmie – wolnymi rodnikami. Wolne rodniki to cząstki, których jeśli jest za dużo w naszym organizmie, mogą przyczynić się m.in. do powstawania chorób serca.
Wspomaganie produkcji czerwonych krwinek
Spożywanie zakwasu buraczanego to naturalny sposób na wspomaganie produkcji czerwonych krwinek, szczególnie w przypadku osób z niedokrwistością. Wysoka zawartość żelaza, kwasu foliowego oraz witamin z grupy B czyni je cennym elementem diety. Kiszony napój buraczany zawiera również potas i wapń, co korzystnie wpływa na układ krążenia oraz ciśnienie krwi. Regularne picie zakwasu może wspierać proces krwiotwórczy oraz poprawić wydolność.
Wspomaganie zdrowia układu pokarmowego
Naturalny zakwas buraczany ma właściwości probiotyczne i pomaga utrzymać zdrową florę bakteryjną jelit. Regularne picie zakwasu może pomóc w poprawie funkcjonowania układu trawiennego, zwłaszcza w przypadku problemów z zaparciami lub niestrawnością.
Wspomaganie układu krążenia
Sok z kiszonego buraka zawiera składniki, które mogą wspierać zdrowy układ krążenia. Przede wszystkim, dzięki wysokiej zawartości potasu, może pomagać w regulacji ciśnienia krwi. Ponadto obecność żelaza i magnezu w zakwasie z buraków może przyczynić się do poprawy ogólnego stanu zdrowia układu krążenia.
Wspomaganie zdrowia układu krwionośnego
Sok buraczany zawiera nitrozaminy, które obniżają ciśnienie tętnicze. Zdrowy zakwas buraczany również je ma, ale fermentacja mlekowa sprawia, że ich zawartość ulega zmniejszeniu. Dodatkowo zdrowe kiszonki, jak już wcześniej zostało wspomniane, zawierają sól. Sól niestety, nie jest mile widzianym produktem w diecie osób z nadciśnieniem, ponieważ spożywana w nadmiarze przyczynia się do wzrostu ciśnienia tętniczego.
W przypadku nadciśnienia sok z buraków wydaje się być lepszym rozwiązaniem niż zakwas. Z drugiej strony sok, nie zawiera bakterii probiotycznych, które znajdziemy w zakwasie. Jak więc jednocześnie skorzystać z prozdrowotnych właściwości zakwasu oraz soku z buraków? W przypadku nadciśnienia tętniczego najlepszym rozwiązaniem jest picie zakwasu buraczanego i soku na zmianę! Wtedy z obu z nich wyciągniesz najwięcej korzyści prozdrowotnych.
Wspomaga walkę o zdrową tarczycę
Produkty będące źródłem bakterii probiotycznych, takie jak zdrowy zakwas buraczany, są jak najbardziej mile widziane w diecie osób z niedoczynnością tarczycy. Coraz więcej nowinek ze świata nauki wskazuje na związek tej choroby ze stanem flory jelitowej. Jod to pierwiastek niezbędny do prawidłowej pracy tarczycy. Jego wchłanianie następuje w jelicie cienkim. W przypadku każdego składnika pokarmowego nie tylko ważne jest, ile dostarczymy go razem z pożywieniem, ale również efektywność jego przyswojenia przez organizm. Okazuje się, że skład flory jelitowej może wpływać na efektywność wchłaniania jodu, dlatego warto o nią dbać każdego dnia.
Zakwas z buraka — działanie i zastosowanie
W przeciwieństwie do soku z buraków (obecność szczawianów), zdrowy zakwas buraczany można pić codziennie. Ma kwaśny, dość wytrawny smak wynikający z obecności czosnku, liścia laurowego i ziela angielskiego. Spożywamy go zawsze na zimno i na surowo. Nie podgrzewamy, a jeśli dodajemy go do zup, to w ostatniej chwili, po lekkim ostudzeniu. Dzieciom, które nie są przekonane do wyrazistych smaków, można rozpuścić porcję zakwasu w owocowym soku lub dosłodzić miodem.
Dawkowanie zakwasu buraczanego — ile dziennie można go wypić?
Dawkowanie zakwasu jest zależne od wieku. Związane jest to z obecnością soli w kiszonkach. Zapotrzebowanie na sód dla dzieci i dorosłych jest różne, dlatego różna będzie zalecana ilość zakwasu na dzień.
Dawki dziecięce
Zastanawiasz się, ile zakwasu z buraka dla dziecka poniżej 1 roku życia będzie odpowiednie? Śpieszymy z wyjaśnieniami. Niemal każdy zdaje sobie sprawę, że dzienne zapotrzebowanie na sód pokrywa 1 łyżeczka soli (ok. 5 g). Jednak mniej powszechna jest wiedza na temat tego, że u dzieci te wartości są o wiele mniejsze. Zacznijmy od niemowląt. Według najnowszych zaleceń dzieci do 1 roku życia nie powinny dostawać dosalanych potraw w ogóle.
Z drugiej strony, podczas rozszerzania diety, warto dziecko zaznajamiać z różnymi smakami, w tym ze smakiem kwaśnym, który jest charakterystyczny dla zakwasów. Z tego powodu niektórzy eksperci twierdzą, że raz na jakiś czas, dzieci poniżej 1 roku życia mogą otrzymać zdrowe kiszonki. Smak zakwasu można pokazać dziecku poprzez zamoczenie w nim łyżki i podanie jej dziecku do oblizania.
Dzieciom powyżej 1 roku można spokojnie zacząć wprowadzać zdrowy zakwas buraczany do diety. Teoretycznie 150 ml zakwasu z buraka jest bezpieczne, ponieważ zawiera tyle soli, ile wynosi dzienne zapotrzebowanie rocznego dziecka. Pamiętaj jednak, że dziecko w ciągu dnia przyswoi sól nie tylko z zakwasu, ale również z wielu innych produktów spożywczych. Jak więc z jednej strony ograniczyć spożycie soli, a z drugiej strony móc się cieszyć z mocy dobroczynnych bakterii, zawartych w zakwasie buraczanym?
Odpowiedzią na to jest potraktowanie zakwasu tak jak suplementu diety, czyli włączenie go do diety w małych ilościach.
Jeśli chodzi o dzieci od 1 do 3 roku życia, to mogą one dostawać naturalny zakwas buraczany w ilości 1 kieliszka (25 ml). Natomiast w przypadku starszych dzieci w wieku 4-12, to dawkowanie zakwasu z buraka może wynosić już 2 kieliszki (50 ml).
Ile dziennie dla młodzieży i dorosłych?
U dzieci powyżej 12 roku życia zapotrzebowanie na sód jest takie same jak u osób dorosłych. W związku z tym, jeśli chodzi o sok z kiszonego buraka, porcja zakwasu dla młodzieży i dorosłych może być nieco większa i wynosi 100 ml (literatka). Dorośli i starsze dzieci mogą skorzystać z naszej szklaneczki Olini, która pozwoli szybko i precyzyjnie odmierzyć odpowiednią dla wieku dzienną ilość zakwasu z buraków. To także dobry sposób na dokładny pomiar ile ml zakwasu buraczanego zostało wypite, a ile czeka na później, co jest przydatne, zwłaszcza jeśli trudno Wam namówić domowników do wypicia całości. Zakwas można podawać jako zdrowotny szot, na łyżeczce, w miarce lub w strzykawce do leków.
Jak długo można pić kwas z buraków?
Jeśli chcemy zachować zdrowie, to zdrową dietę powinniśmy trzymać przez całe życie. Powinna być ona urozmaicana o różne produkty spożywcze — tylko w ten sposób będziemy w stanie dostarczyć naszemu organizmowi wszystkich niezbędnych składników odżywczych. Nie można jednoznacznie odpowiedzieć, na pytanie, jak długo można pić kwas z buraków. Choć ma on wiele właściwości zdrowotnych, to nie jest lekarstwem, które należy zażywać w określonych ilościach, w określonym czasie. Dlatego potraktuj zakwas buraczany jako stały element zbilansowanej diety i wplataj go do niej na przemian z innymi warzywami.
Przeciwwskazania i skutki uboczne zakwasu z buraków czerwonych
Zakwas z buraków czerwonych to zdrowy napój, który może przynieść wiele korzyści zdrowotnych. Jednak, jak każdy produkt, również i on może mieć pewne przeciwwskazania zdrowotne i skutki uboczne. Jak wyglądają przeciwwskazania do picia zakwasu?
Refluks, zgaga oraz zapalenie i wrzody żołądka
Choć właściwości lecznicze zakwasu są naprawdę imponujące, istnieją pewne przeciwwskazania. Jeśli chorujesz na refluks, zgagę oraz zapalenie i wrzody żołądka, to powinieneś zwrócić uwag e na ostrożne spożywanie zakwasu buraczanego. Szczególnie jeśli Twoja choroba jest w stanie zaostrzenia. Zdrowe kiszonki pobudzają wydzielanie soku żołądkowego. Jest to stan, którego unikamy, ponieważ sprzyja on zaostrzeniu objawów choroby. W przypadku zapalenia trzustki sytuacja jest podobna. Dieta powinna być oparta na zasadach diety lekkostrawnej, która wyklucza produkty kwaśne takie jak zakwas.
Czy oznacza to, że jeśli zmagasz się z powyższymi dolegliwościami, to musisz całkowicie zrezygnować z zakwasu z buraków? Niekoniecznie. W przypadku refluksu i zgagi, reakcja organizmu na dany pokarm jest sprawą indywidualną. To, co jednej osobie szkodzi, drugiej niekoniecznie. Możesz spróbować wypić zakwas buraczany w małej ilości np. na 1 łyżce i sprawdzić, czy działanie zakwasu wzmaga dolegliwości.
Choroby nerek
Jeśli chodzi o wszelkiego rodzaju kiszonki, w tym naturalny zakwas buraczany, przeciwwskazania do ich spożywania stanowią choroby nerek. Nieodzownym elementem kiszonek jest sól. Sól jest źródłem sodu, którego zawartość w przewlekłej niewydolności nerek należy kontrolować. Niesprawne nerki nie są w stanie skutecznie usuwać nadmiaru sodu z organizmu, a to może prowadzić do zatrzymywania wody w organizmie, obrzęków oraz rozwoju nadciśnienia.
W przypadku kamicy nerkowej spożywanie zakwasu buraczanego powinno być ograniczone i kontrolowane. Tutaj powodem również jest sód, którego nadmiar sprzyja powstawaniu kamieni nerkowych. Oprócz soli w kamicy szczawianowo-wapniowej należy ograniczyć szczawiany — niestety buraki są ich źródłem. Co prawda, w porównaniu do soku z buraków, szczawianów w zakwasie z buraka jest zdecydowanie mniej, ponieważ są one rozkładane podczas procesu kiszenia. Pamiętajmy, że jednak mimo wszystko warto zachować ostrożność.
Ciąża i karmienie piersią? Brak przeciwwskazań!
Oczywiście ciąża nie jest chorobą, ale postanowiliśmy wspomnieć o niej parę słów, ponieważ wiele Pań zadaje nam pytanie o bezpieczeństwo zakwasu w ciąży. Buraki są źródłem kwasu foliowego i żelaza – składników pokarmowych, które zwiększają wspomaganie produkcji czerwonych krwinek. Dlatego jak najbardziej kobiety w stanie błogosławionym mogą włączyć zakwas do diety! W razie jakichś wątpliwości warto jednak skontaktować się z lekarzem.
Uważaj jednak na domowy zakwas buraczany! Jeśli nie masz wprawy w jego przygotowywaniu, to eksperymenty zostaw na czas po ciąży. W domu nie jesteśmy stanie zachować całkowicie sterylnych warunków podczas przygotowywania zakwasu — dlatego często pojawia się w nim pleśń. Pleśń ma działanie teratogenne, co oznacza, że może powodować uszkodzenia płodu.
Jak zrobić dobry zakwas z kiszonych buraków? Sprawdzony przepis od Olini
Aby przygotować zakwas z buraków, wystarczy woda, buraki i odpowiednie przyprawy. Niby proste, ale... przygotowanie zakwasu wymaga czystości składników, a także procesu kiszenia buraków bez udziału tlenu. W warunkach domowych często nie udaje się zrobić dobrego zakwasu, ze względu na brak dostępu do czystych ekologicznie buraków i odpowiedniej wody. Nie bez znaczenia pozostaje także sama technika przygotowania, która wymaga odpowiedniej wprawy i konsekwencji, no i sprawdzonej przez lata receptury by fermentacja buraków się udała i zakwas zachowa swoje właściwości probiotyczne. Szukasz sprawdzonego przepisu na zakwas z buraków? Zobacz nasz przepis na zakwas buraczany do picia.
Autorka:
Justyna Ćwierz
Dyplomowany dietetyk. W swojej codziennej pracy prowadzi konsultacje dietetyczne, podczas których pomaga pacjentom zmienić ich nawyki żywieniowe. Autorka strony Dietetyczna Mapa, na której dzieli się pomysłami na pyszne i zbilansowane posiłki.
