Co to jest suplement diety?

Czym są suplementy diety?

W świetle polskiego prawa suplement diety uważa się za artykuł spożywczy, którego zadaniem jest wyłącznie uzupełnienie codziennej diety o wybrane składniki. Nie należy traktować go jako „magicznej tabletki”, która w zupełności zastąpi urozmaicony jadłospis czy preparatu o działaniu leczniczym.

Suplement diety - definicja

Definicja suplementu diety została zawarta w o bezpieczeństwie żywności i żywienia z dnia 25 sierpnia 2006 r. (Dz.U. z 2006 r. Nr 171, poz. 1225 ze zm.). Żeby nie przytaczać jej słowo w słowo, można streścić definicję w następujących punktach.

Suplement diety:

• to środek spożywczy, którego celem jest uzupełnienie normalnej diety;
• stanowi skoncentrowane źródło składników mineralnych, witamin lub innych substancji wykazujących efekt odżywczy, lub inny fizjologiczny;
• jest wprowadzany do obrotu w formie umożliwiającej dawkowanie, w postaci: drażetek, kapsułek, tabletek, oleju i w innych postaciach lub butelek z kroplomierzem, ampułek z płynem, saszetkach z proszkiem i innych postaciach płynów i proszków (przeznaczonych do spożywania w małych, odmierzonych ilościach jednostkowych);

Skoro definicja została już przedstawiona czas na kolejne pytanie – jakie składniki zawierają dostępne suplementy diety?

Jakie składniki zawierają suplementy diety?

Składniki wchodzące w skład Oleju Omega 3 Olini

Suplementy diety zawierają składniki, takie jak:

• składniki mineralne (cynk, selen, wapń, żelazo, magnez, jod, miedź, mangan, chrom, potas, sód, chlorki, fluorki, molibden, krzem, bor, fosfor),
• witaminy (witaminy z grupy B, witaminę A, witaminę C, witaminę D, witaminę E, witaminę K),
• probiotyki i prebiotyki,
• luteinę,
• produkty pochodzenia roślinnego (np. ekstrakty),
• inne substancje (np. błonnik pokarmowy, kwasy tłuszczowe).

Suplementy diety – ilość składników odżywczych

Regulacjom prawnym podlega również zawartość powyższych składników w dziennej porcji suplementu diety. Jest ona ustalana na podstawie górnych bezpiecznych poziomów (UL) składników mineralnych i witamin, zalecanego spożycia składników mineralnych i witamin dla populacji, a także spożycia tych składników wynikających z innych źródeł diety (w tym żywności wzbogaconej).

Rola Głównego Inspektora Sanitarnego

W świetle polskiego prawa suplement diety należy traktować jako artykuł spożywczy, co oznacza, że proces wprowadzania go na rynek nadzoruje Główny Inspektorat Sanitarny (GIS). Jak to wygląda w praktyce?

Rejestr suplementów diety

Przy pierwszym wprowadzeniu produktu do obrotu producent jest zobowiązany powiadomić o tym fakcie GIS. W tym celu musi wypełnić specjalny formularz, w którym opisuje m.in. skład ilościowy składników, postać produktu i wzór oznakowania w języku polskim. 

Główny Inspektorat Sanitarny może mieć wątpliwości co do bezpieczeństwa danego środka spożywczego. W takim przypadku wszczyna procedurę wyjaśniającą i ma prawo poprosić producenta suplementu diety o przedstawienie opinii jednostki naukowej lub wystąpić o opinię Urzędu Rejestracji Leków i Produktów Biobójczych.

Ocena bezpieczeństwa przez EFSA

Czy suplementy diety są szkodliwe? Odpowiedzią na to pytanie zajmuje się nie tylko GIS, ale i EFSA – Europejski Urząd ds. Bezpieczeństwa Żywności (ang. European Food Safety Authority). 

EFSA zajmuje się dostarczaniem opinii naukowych dotyczących bezpieczeństwa substancji, które mają być stosowane w suplementach diety, ale nie mają historii bezpiecznego stosowania w Unii Europejskiej przed 1997 rokiem. EFSA może dostarczyć ocenę bezpieczeństwa również na wniosek państw należących do Unii Europejskiej. 

W 2009 roku Europejski Urząd ds. Bezpieczeństwa wydał pakiet trzech dokumentów Scientific Cooperation (ESCO) Report, w skład którego wchodzi m.in. kompendium przedstawiające kryteria istotne z punktu widzenia szacowania bezpieczeństwa stosowania składników roślinnych.

Jak wybrać odpowiedni suplement diety?

Jakie suplementy na zdrowie będą najlepsze? Po pierwsze warto zastanowić się, jaki jest cel suplementacji i kto będzie jego odbiorcą. Na rynku możesz znaleźć suplementy na odporność, suplementy dla dzieci, suplementy dla kobiet, suplementy na włosy, suplementy na cholesterol, suplementy dla seniorów, a może zupełnie coś innego?

Odpowiedni suplement diety będzie pełen składników odżywczych, które wspierają dany obszar. Zażywanie suplementów diety nie jest obojętne dla funkcjonowania organizmu. Przedawkowanie niektórych składników może prowadzić np. do zwapnienia nerek (hiperkalcemii), problemów z tarczycą i innych dolegliwości. Dlatego tak ważny jest dobry wybór suplementu diety i przestrzeganie zalecanych porcji.

Gdy cel suplementacji jest już jasno sprecyzowany, należy zwrócić uwagę na skład suplementu diety. Ważna jest nie tylko lista składników, ale także ich ilość. Właściwy suplement diety będzie często zawierał inne składniki odżywcze, które wspierają jego wchłanianie. Dzięki temu suplementacja diety będzie skuteczniejsza.

Producenci powinni zadeklarować zawartość witamin, składników mineralnych i innych substancji w przeliczeniu na zalecaną przez nich dzienną porcję produktu. W przypadku składników mineralnych i witamin taka informacja musi zostać podana również w przeliczeniu na RWS – Referencyjne Wartości Spożycia. Określa je rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1169/2011 w sprawie przekazywania konsumentom informacji na temat żywności.

Przereklamowane suplementy diety

Kupując suplement diety, warto zwrócić uwagę też na to, czy suplement diety „nie udaje” leku (np. poprzez podobny skład lub opakowanie). Dlaczego jest to tak ważne? Suplement diety ma zupełnie inne zadanie niż lek. Suplement to środek spożywczy, który nie wykazuje działania leczniczego. Dorośli, rodzice czy seniorzy zainteresowani suplementami diety powinni najpierw zadbać o jadłospis.

Jak powinno wyglądać menu przy suplementacji?

• zróżnicowana dieta – dostarczy różnorodnych składników odżywczych (warzyw, owoców, mięsa lub roślinnych zamienników, nabiał, produkty pełnoziarniste, zdrowych tłuszczów)
• zbilansowana dieta – będzie źródłem składników odżywczych (węglowodanów, tłuszczów i białka) we właściwych proporcjach
• zdrowa dieta – pozwoli wyeliminować wysoko przetworzone produkty, które mogą pogarszać samopoczucie

Odchudzanie, alergie czy wegański styl życia mogą prowadzić do konieczności wykluczenia pewnych produktów. Takie niedobory w diecie mogą uzupełnić niektóre suplementy diety.

Kolejną ważną kwestią jest postać suplementu diety. Przed zakupem warto zastanowić się, czy lepszy będzie produkt w postaci kapsułki, tabletki, a może płynu czy oleju? Zależy to od różnych czynników m.in. indywidualnych preferencji i wieku (w przypadku najmłodszych dzieci podawanie tabletek czy kapsułek może być bardzo problematyczne, a wręcz niemożliwe).

Kiedy warto stosować suplementy diety?

Właściwości lecznicze suplementów diety – prawda czy chwyt marketingowy?

W świetle prawa suplementy to środki spożywcze, które nie mają działania leczniczego.

Chociaż „suplementy lecznicze" to mit – nie oznacza to, że każdy może łykać je do woli. Przed rozpoczęciem suplementacji wskazane jest wykonanie badań oraz konsultacja z lekarzem lub konsultacja z dietetykiem.

Nierozważne przyjmowanie suplementów diety może doprowadzić do nadmiaru pewnych składników w organizmie, wystąpienia działań niepożądanych czy interakcji składników suplementu diety z lekiem.

W takim razie pytanie brzmi – kiedy warto stosować suplementy diety? Odpowiedzi warto poszukać razem ze specjalistą, który przeprowadzi szczegółowy wywiad lekarski i żywieniowy, a także zleci i przeanalizuje wyniki badań lekarskich. 

Stosowanie suplementów diety może być wskazane, gdy:

• dostarczenie odpowiednich ilości wybranych składników wraz z urozmaiconym jadłospisem jest niemożliwe (np. w przypadku diety wegańskiej, która zakłada eliminację wszystkich produktów odzwierzęcych czy w przypadku kwasów omega-3, które muszą być dostarczane do organizmu z zewnątrz);
• organizm potrzebuje większych ilości wybranych składników np. ze względu na ciążę lub karmienie piersią, intensywną aktywność fizyczną czy podeszły wiek;
• występują problemy zdrowotne, w przypadku których suplementacja stanowi dodatkowe wsparcie dla organizmu (przykładem jest przyjmowanie suplementów diety z przeciwzapalnymi kwasami omega-3 przy chorobach o podłożu zapalnym czy depresji);

Warto pamiętać, że pierwszym ważnym krokiem jest stosowanie zasad zdrowego stylu życia. Suplementy uzupełniające dietę są dodatkowym wsparciem dla organizmu.

Lek a suplement diety - różnice między suplementami diety a lekami

Odpowiedź na pytanie o to, co to jest suplement diety, została przedstawiona na początku artykułu. Dla przypomnienia – jest to środek spożywczy, którego celem jest uzupełnienie normalnej diety o wybrane składniki (np. witaminy). Proces jego wprowadzania na rynek nie jest skomplikowany i ogranicza się do złożenia odpowiednich dokumentów do GIS.

Suplement diety nie ma działania leczniczego. Co innego lek, który został zdefiniowany w ustawie Prawo farmaceutyczne. Zgodnie z definicją jest to produkt mający właściwości zapobiegania lub leczenia chorób.

Na tym nie kończą się różnice między lekiem a suplementem diety. Pojawiają się one również na etapie rejestracji produktu.

W przypadku suplementu diety producent musi złożyć odpowiednie dokumenty do GIS. Przy rejestracji leku wygląda to zupełnie inaczej – wniosek o wydanie pozwolenia na dopuszczenie do obrotu produktu leczniczego składa się do Prezesa Urzędu Rejestracji Produktów Leczniczych, Wyrobów Medycznych i Produktów Biobójczych. Do wniosku należy dołączyć odpowiednie załączniki m.in. uzasadnienie dotyczące wykorzystania piśmiennictwa naukowego, opis metod kontroli stosowanych w procesie wytwarzania, a także raporty badań (farmaceutycznych, nieklinicznych i klinicznych). Jednym słowem jest to znacznie dłuższy, bardziej skomplikowany i wymagający proces niż w przypadku rejestracji suplementów.

Efekty odżywcze i fizjologiczne suplementów

Suplementy diety dają różnorodne efekty fizjologiczne i odżywcze, które zależą od ich składu. Oto kilka przykładów:

• wsparcie procesu regeneracji po wysiłku fizycznym,
• korzystny wpływ na mikroflorę jelit,
• wspomaganie funkcjonowania układu odpornościowego,
• wsparcie procesów metabolicznych i redukcji masy ciała,
• poprawa kondycji skóry i/lub włosów.

To tylko wybrane efekty odżywcze i fizjologiczne suplementów. Ich lista jest znacznie dłuższa. Wynika to m.in. z tego, że rynek suplementów diety stale rośnie, a producenci prześcigają się w tworzeniu innowacyjnych składów. Jaka jest przyszłość suplementacji?

Trendy i rozwój rynku suplementów diety

Obecnie coraz większy nacisk kładzie się na dopasowanie suplementacji do indywidualnych potrzeb i naturalne suplementy diety. Wzrasta zainteresowanie produktami, które bazują na składnikach pochodzenia roślinnego i mają minimalną ilość dodatków. 

Popularne suplementy diety to także funkcjonalne produkty (takie jak oleje funkcjonalne), które stanowią kompleksowe wsparcie dla różnych aspektów zdrowia. Są one tworzone z myślą o wsparciu konkretnych funkcji organizmu (np. poprawa jakości snu, zdrowie układu nerwowego).

Zmiany widać również, jeśli chodzi o sposób zakupu suplementów diety. Statystyki pokazują, że Polacy coraz chętniej zamawiają je online, ponieważ jest to dla nich bardziej komfortowe i mniej czasochłonne niż szukanie suplementów diety w aptekach, drogeriach czy sklepach ze zdrową żywnością. 

Czy suplementacja diety jest zdrowa? Tak, o ile spożywane produkty charakteryzują się wysoką jakością i są dobrze dobrane do potrzeb organizmu. Jednak warto pamiętać, że pomimo dużej dostępności tego typu produktów zaleca się, aby skonsultować kwestię suplementacji ze specjalistą, który podpowie jakie składniki i w jakich ilościach są faktycznie potrzebne. 

Jakość suplementu diety – po czym poznać, że jest wysoka?

• zawiera substancje dodatkowe – które zwiększają przyswajalność suplementów diety
• suplement posiada badania laboratoryjne – wykonane przez akredytowaną placówkę
• suplement jest „czysty" - bez zanieczyszczenia chemicznego i innych niepożądanych substancji
• opakowanie suplementu diety przedstawia dokładne informacje o produkcie i chroni przed czynnikami zewnętrznymi
• prezentacja i reklama suplementu zawiera dozwolone oświadczenia zdrowotne i żywieniowe

 

Źródła:

[1] https://ncez.pzh.gov.pl/informacje-dla-producentow/suplementy-diety/

[2] https://www.kierunekfarmacja.pl/artykul,102616,suplementy-diety-z-duzym-wzieciem-w-branzy-widac-nowe-trendy.html

[3] https://www.biznes.gov.pl/pl/portal/ou41

[4] https://www.gov.pl/web/psse-wabrzezno/suplementy-diety-czy-leki

[5] https://www.nik.gov.pl/plik/id,13978,vp,16418.pdf