Oliwa z oliwek to nieodłączny element każdej kuchni. Ten skarb Śródziemnomorza to nie tylko esencja pysznego smaku, ale także źródło wielu witamin i prozdrowotnych składników odżywczych. Płynne złoto, bo tak nazywał je grecki poeta Homer, doceniają smakosze na całym świecie, jednak wciąż jeden aspekt jego spożywania wzbudza wiele kontrowersji. Według jednych smażenie na oliwie z oliwek miałoby być karygodnym błędem, według innych nie ma ku temu przeciwwskazań. Jak jest naprawdę? Dzisiaj rozprawiamy się z najpopularniejszymi mitami!
Zacznijmy od podstaw – czym jest i jak powstaje oliwa z oliwek?
Historia oliwy z oliwek jest niemalże tak długa, jak historia naszej cywilizacji! Uważa się, że sięga nawet 6000 lat przed naszą erą, kiedy uprawy gajów oliwnych opanowały tereny Azji Mniejszej. W ciągu kolejnych tysięcy lat kultura wytwarzania z tych niezwykłych owoców płynnego złota rozpowszechniona została za sprawą najjaśniejszych ówczesnych cywilizacji, stając się cennym towarem Fenicji, starożytnego Egiptu, Babilonu, Grecji czy Rzymu.
Najprościej mówiąc, oliwa z oliwek jest wyciągiem z owoców oliwki. W zależności od jakości, dojrzałości i gatunku samego surowca może przybierać różnorodne barwy – od świeżej zieleni, aż po głęboką żółć.
Kolory uchylają także rąbka tajemnicy co do czasu, który upłynął od jej wytłoczenia – najświeższe będą jasnożółte, a kolejne tygodnie dodadzą jej szmaragdowych refleksów.
Do stworzenia oliwy z oliwek z pierwszego tłoczenia potrzeba najświeższych owoców wysokiej jakości. Zbiory tychże trwają od późnej jesieni aż do końca wiosny. Delikatne oliwki często wymagają ręcznego zbierania, które pozwoli uniknąć uszkodzeń. Starannie wyselekcjonowane owoce trafiają do olejarni, gdzie powstaje świeży, pachnący i aromatyczny olej.
Właściwości oliwy z oliwek w trakcie smażenia
Jednym z argumentów przeciwko smażeniu oliwy z oliwek jest obawa o utratę jej właściwości. Rozumiemy ten lęk – starannie tłoczona z najwyższej jakości oliwek jest nie tylko nasączona wyraźną słodyczą świeżych owoców, cudownym aromatem i kuszącą pikantnością, ale także stanowi doskonałą bazę wielonienasyconych kwasów tłuszczowych omega-3 i omega-6.
Wykazuje działanie antyoksydacyjne i utrzymują prawidłowy poziom cholesterolu. U osób regularnie spożywających dietę śródziemnomorską, której podstawą jest oliwa z oliwek, zaobserwowano znacznie mniejszy odsetek zachorowań na nowotwory. Oprócz wspomnianych lipidów oliwa z oliwek zawiera także wiele witamin – między innymi dobrze przyswajalną witaminę E, będącą silnym przeciwutleniaczem chroniącym przed wolnymi rodnikami, czy witaminę K, które doskonale uszczelnia naczynia krwionośne i dba o krzepliwość krwi.
To nie wszystko! Według najnowszych badań zawarte w oliwie polifenole mają wpływ na wzmacnianie ścian komórkowych, zwiększając ich elastyczność i wspierając wytrzymałość tętnic. Dzięki temu może zmniejszać ryzyko zachorowania na choroby serca!
Dlatego właśnie smażenie na oliwie extra virgin wzbudza lęk wielu osób – perspektywa utraty takich prozdrowotnych wartości zdecydowanie może przerazić!
Czy można smażyć na oliwie z oliwek?
W celu znalezienia odpowiedzi na pytanie, czy na oliwie z oliwek można smażyć, należy przeanalizować, czy samo smażenie potraw na głębokim tłuszczu jest zdrowe. Chociaż przygotowywane w ten sposób potrawy mają swój niepowtarzalny smak, to jednak nie zawsze należą one do najzdrowszych. Wydzielane w wysokiej temperaturze tłuszcze trans czy akralamidy mogą negatywnie wpłynąć na nasz organizm. Nie zawsze jednak tak się dzieje i chociaż większość tłuszczów zdecydowanie lepiej spożywać na zimno, niektóre mogą być wykorzystywane do bezpiecznego smażenia. Jak to działa? Ma to związek z tak zwanym „punktem dymienia”.
Czym jest punkt dymienia?
Punkt dymienia to temperatura, w której ogrzewany tłuszcz zaczyna wydzielać szkodliwe dla organizmu substancje. Jego nazwa podchodzi od widocznego dymu, który zaczyna wydobywać się w czasie smażenia. Wiąże się on z akroleiną, czyli toksyczną substancją wydzielaną przy wysokiej temperaturze. Łatwo ją zaobserwować pod postacią charakterystycznego, niebieskawego dymu.
Gatunek, rodzaj i wiek tłuszczu mogą określać punkt dymienia danego oleju. Niektóre spalać się będą w stosunkowo niskiej temperaturze, inne wytrzymają dużo większą, wciąż pozostając pełne swoich właściwości.
Wybierając tłuszcz do smażenia, warto sprawdzić, jakie ma on wymagania. Przykłady? Bardzo niski punkt dymienia będą miały takie tłuszcze jak olej lniany czy olej z czarnuszki, które należy spożywać na zimno. Jak wygląda to w przypadku oliwy z oliwek?
Oliwa z oliwek – temperatura dymienia
Czy oliwa z oliwek nadaje się do pieczenia?
Oliwa z oliwek to wszechstronny zdrowy tłuszcz, który świetnie sprawdza się nie tylko jako sałatkowy dressing. A skoro nadaje się do smażenia, teraz pewnie zastanawiasz się, czy na oliwie z oliwek można piec? Jak najbardziej! Jak już wiesz, punkt dymienia oliwy to 220-240°C. Większość popularnych piekarników, które znajdziemy w niejednej kuchni, maksymalnie rozgrzewa się właśnie do takiej temperatury. Dzięki temu oliwa z oliwek do pieczenia bez problemu wpasuje się w niemal każdy domowy przepis. Oczywiście nie musi to być specjalna oliwa do pieczenia. Wystarczy, że w swojej spiżarce będziesz trzymać jedną butelkę dobrej jakościowo oliwy – z Hiszpanii, Włoch, Grecji czy Chorwacji. Chociaż nic nie stoi na przeszkodzie, żeby mieć je wszystkie. :)
Rozmyślasz nad tym, czy oliwa z oliwek do pieczenia ciasta to dobry pomysł? Owszem – ze względu na jej odporność na wysoką temperaturę możesz ją wykorzystać też do słodkich wypieków. Jednak jeśli równie ważne są dla Ciebie walory smakowe – to niekoniecznie dobre rozwiązanie. Intensywny smak może być zbyt dominujący. Zwłaszcza że najzdrowsze oliwy extra virgin charakteryzują się szczególnie wyrazistym posmakiem, a nawet goryczką. Jeśli bardzo chcesz użyć oliwy z oliwek – eksperymentuj! Na początku wykorzystaj umiarkowaną ilość, wtedy nie zaburzysz smaku ciasta. A jeśli Twoje kubki smakowe nie będą miały nic przeciwko – dodaj jej więcej! Połączenie słodyczy z pikantną nutą z pewnością przypadnie do gustu niejednemu smakoszowi.
Oliwa z oliwek do pieczenia doskonale sprawdzi się w przypadku słonych wypieków. Będzie idealnym składnikiem domowych bajgli, bagietek, warzywnych tartaletek lub wytrawnych babeczek. Możesz wykorzystać ją również do przygotowania Ciabatty lub Focacci. Wyrazisty aromat i delikatna pikantna nuta idealnie podkreślą smak tych wypieków. Wcinaj je solo lub podawaj z pysznymi dodatkami. Wraz z serami, wędlinami oraz Twoimi ulubionymi warzywami stworzą apetyczny i pełnowartościowy posiłek.
Smażenie na oliwie
Przeprowadzone w 2018 roku badania Acta Scientific Nutritional Health udowodniły, że pomimo długotrwałej ekspozycji na wysoką temperaturę, oliwa z oliwek charakteryzowała się największą stabilnością oksydacyjną wśród olejów spożywczych. Wydzielała niższy poziom tłuszczów trans i produktów ubocznych, spełniając wszelkie normy zdrowotne wyznaczone przez Unię Europejską. Na oliwie z oliwek można bezpiecznie smażyć.
Oznacza to, że smażenie na oliwie z oliwek jest bezpieczne dla zdrowia. Oczywiście, nie należy popadać w huraoptymizm i zamienić całej swojej diety na wszelkiej maści smażonki – jeśli jednak lubisz od czasu do czasu przygotować pyszną, smażoną potrawę, z powodzeniem wykorzystać możesz oliwę z oliwek. Jej unikatowy smak i właściwości dobrze jednak docenić również na zimno, używając jej jako bazy do sałatek czy dodatek do mięs. Nic nie może się równać z jej słodyczą świeżych oliwek wymieszaną z orzechową gorzko-pikantnością.
Jaką oliwę do smażenia wybrać?
Oliwa oliwie nierówna i warto poświęć chwilę na znalezienie takich produktów, które zatroszczą się o zdrową obróbkę termiczną ulubionych potraw. Warto postawić na świeże oleje wysokiej jakości, co do których właściwości masz stuprocentową pewność. Jak je wybrać? Jest przecież tak wiele gatunków: oliwy extra virgin, oliwy rafinowane, oliwy pomace czy pure i tak wiele odmian ze względu na region: oliwa włoska, oliwa grecka, oliwa hiszpańska czy oliwa chorwacka.
Zdecydowanie najlepszym i najzdrowszym wyborem będzie oliwa extra virgin. To pewność starannie wyselekcjonowanych owoców oraz tłoczenia na zimno zaraz po zbiorach. Jest prawdziwym płynnym złotem, które z powodzeniem może być stosowane do smażenia i nie tylko – z pewnością znajdziesz mu wiele zastosowań w swojej kuchni. To smak, który uzależnia: mówimy z własnego doświadczenia!
Mamy nadzieję, że udało nam się obalić dzisiaj kilka ze szkodliwych mitów – wbrew powszechnemu przekonaniu, że oliwa z oliwek nie nadaje się do obróbki termicznej, ta sprawdza się w tej roli na piątkę z plusem.
Smażenie na oliwie z oliwek jest nie tylko bezpieczne, ale pozwala zachować wiele jej prozdrowotnych właściwości i cieszyć się niepowtarzalnym smakiem.
Świeża, pachnąca oliwa z oliwek jest świetnym uzupełnieniem wielu potraw – odkryj fascynujący świat olejów, które zadbają o Twój organizm wraz z Rodzinną Olejarnią Olini. Wspólnie wybierzmy się w podróż do gorącej Andaluzji czy urokliwej Dalmacji, by znaleźć smaki, które Ci odpowiadają. My zajmiemy się resztą!