Zakwasy, a przede wszystkim zakwas buraczany są coraz częstszym elementem diety wielu z Was. Nic zresztą dziwnego, ponieważ stanowią one naturalny sposób na wsparcie zdrowia dla całej rodziny. Zadajecie nam wiele pytań o zakwas z buraków. Dawkowanie zakwasu to jedno z najczęściej poruszanych przez Was zagadnień. Równie, często pytacie o to, kto może, a kto nie powinien sięgać po zakwas buraczany. Przeciwwskazania do jego spożywania oraz sposób dawkowania omawiamy w poniższym artykule.
Spis treści:
- Zakwas z buraków – właściwości lecznicze
- Jakie są przeciwwskazania do picia zakwasu z buraków?
- Zakwas buraczany a refluks, zgaga oraz zapalenie i wrzody żołądka
- Zakwas buraczany a trzustka
- Zakwas buraczany a cukrzyca
- Zakwas z buraków a nerki i kamica nerkowa
- Zakwas buraczany a dna moczanowa
- Zakwas buraczany a tarczyca
- Zakwas buraczany a ciśnienie
- Zakwas z buraków a ciąża i karmienie piersią
- Zakwas buraczany ile pić dziennie i jak długo?
- Zakwas z buraka dla dziecka - dawkowanie
- Zakwas z buraków w ciąży ile pić dziennie?
- Jak długo można pić kwas z buraków?
Zakwas z buraków – właściwości lecznicze
Lecznicze działanie zakwasu warzywnego związane jest głównie z jego probiotycznymi właściwościami. Aby uzyskać zakwas, musimy poddać buraki kiszeniu. Kiszenie to proces odbywający się przy pomocy bakterii kwasu mlekowego (probiotycznych). Choć bakterie z reguły kojarzą nam się negatywnie, to te w produktach kiszonych nie powinny!
Są to drobnoustroje, żyjące z nami w symbiozie. Dzięki temu, że my dajemy im dom w postaci jelit, one odwdzięczają nam się, wspierając nasze zdrowie. Głównie poprzez wzmocnienie układu odpornościowego.
Zakwas z buraków właściwości lecznicze zawdzięcza jednak nie tylko bakteriom probiotycznym. Znajdziemy w nim również związki naturalnie występujące w burakach. Są to m.in. barwniki betalainowe. Nadają one zakwasowi nie tylko pięknego, rubinowego koloru, ale są także prawdziwą bombą właściwości prozdrowotnych.
Związki betalainowe to antyoksydanty. Antyoksydanty możemy porównać do wojowników. Walczą one ze szkodnikami w naszym organizmie – wolnymi rodnikami. Wolne rodniki to cząstki, których jeśli jest za dużo w naszym organizmie, mogą przyczynić się do powstawania chorób serca oraz nowotworów.
Jakie są przeciwwskazania do picia zakwasu z buraków?
Często pytacie nas, czy chorując na daną chorobę, można włączyć do swojej diety zakwasy. Jeśli chodzi o sok z buraka kiszonego - przeciwskazania do jego picia nie są liczne.
Tak jak bardzo wierzymy w prozdrowotne korzyści zakwasów, to tak samo cenne jest dla nas Wasze bezpieczeństwo. Dlatego poniżej szczerze odpowiadamy, kiedy warto włączyć zakwasy do diety, a kiedy nie będzie to dobrym pomysłem.
Zakwas buraczany a refluks, zgaga oraz zapalenie i wrzody żołądka
Jeśli chorujesz na wyżej wymienione schorzenia, to powinieneś zachować ostrożność w piciu zakwasu buraczanego. Szczególnie jeśli Twoja choroba jest w stanie zaostrzenia. Wszelkie kwaśne i kiszone potrawy pobudzają wydzielanie soku żołądkowego. Jest to stan, którego unikamy, ponieważ sprzyja on zaostrzeniu objawów choroby.
Czy oznacza to, że jeśli zmagasz się z powyższymi dolegliwościami, to musisz całkowicie zrezygnować z zakwasu z buraków? Niekoniecznie. W przypadku refluksu i zgagi, reakcja organizmu na dany pokarm jest sprawą indywidualną. To, co jednej osobie szkodzi, drugiej niekoniecznie. Możesz spróbować wypić zakwas buraczany w małej ilości np. na 1 łyżce i sprawdzić jak Twój organizm na niego zareaguje.
Zakwas buraczany a trzustka
W przypadku zapalenia trzustki sytuacja jest podobna. Dieta powinna być oparta na zasadach diety lekkostrawnej, która wyklucza produkty kwaśne takie jak zakwas.
Zakwas buraczany a cukrzyca
Jeśli chorujesz na cukrzycę, to na pewno znane jest Ci pojęcie indeksu glikemicznego i stężenia glukozy we krwi. Jeśli nie, to wyjaśniamy, o co chodzi.
Indeks glikemiczny określa wzrost stężenia glukozy (potocznie mówiąc cukru) we krwi po spożyciu danego pokarmu. Im indeks glikemiczny jest niższy, tym lepiej, ponieważ powoduje mniejsze skoki glukozy.
Buraki i cukrzyca zazwyczaj nie idą w parze. Wszystko przez to, że gotowane buraki mają wysoki indeks glikemiczny. Co prawda można sięgnąć po surowe buraki, które cechują się niskim indeksem glikemicznym, ale w naszej kulturze mało kto zjada je w takiej postaci.
Jeśli chorujesz na cukrzycę i chcesz urozmaić dietę o buraki, to świetnym pomysłem jest zakwas buraczany. Charakteryzuje się niskim indeksem glikemicznym, więc jest bezpieczny dla osób z cukrzycą.
Zakwas z buraków a nerki i kamica nerkowa
Jeśli chodzi o wszelkiego rodzaju kiszonki, w tym zakwas buraczany przeciwwskazania do ich spożywania stanowią choroby nerek.
Nieodzownym elementem kiszonek jest sól. Sól jest źródłem sodu, którego zawartość w przewlekłej niewydolności nerek należy kontrolować. Niesprawne nerki nie są w stanie skutecznie usuwać nadmiaru sodu z organizmu, a to może prowadzić do zatrzymywania wody w organizmie, obrzęków oraz rozwoju nadciśnienia.
Jeśli chodzi o kamicę nerkową, to w jej przypadku także należy zachować dozę ostrożności przy spożywaniu kiszonek. Tutaj powodem również jest sód, którego nadmiar sprzyja powstawaniu kamieni nerkowych.
Oprócz soli w kamicy szczawianowo-wapniowej należy ograniczyć szczawiany. Niestety buraki są ich źródłem. Co prawda w porównaniu do soku z buraków, szczawianów w zakwasie z buraka jest zdecydowanie mniej, ponieważ są one rozkładane podczas procesu kiszenia. Jednak mimo wszystko warto zachować ostrożność.
Zakwas buraczany a dna moczanowa
Buraki nie są przeciwskazane w przypadku dny moczanowej. Dlatego spokojnie możesz spożywać je, jeśli chorujesz na dnę moczanową.
Zakwas buraczany a tarczyca
Produkty będące źródłem bakterii probiotycznych takie jak zakwas są jak najbardziej mile widziane w diecie osób z niedoczynnością tarczycy. Coraz więcej nowinek ze świata nauki wskazuje na związek tej choroby ze stanem flory jelitowej.
Jod to pierwiastek niezbędny do prawidłowej pracy tarczycy. Jego wchłanianie następuje w jelicie cienkim. W przypadku każdego składnika pokarmowego nie tylko ważne jest, ile dostarczymy go razem z pożywieniem, ale również efektywność jego przyswojenia przez organizm.
Okazuje się, że skład flory jelitowej może wpływać na efektywność wchłaniania jodu, dlatego warto o nią dbać każdego dnia.
Zakwas buraczany a ciśnienie
Sok buraczany zawiera nitrozaminy, które obniżają ciśnienie tętnicze.
Zakwas buraczany również je ma, ale fermentacja sprawia, że ich zawartość ulega zmniejszeniu. Dodatkowo kiszone produkty, jak już wcześniej zostało wspomniane, zawierają sól. Sól niestety nie jest mile widzianym produktem w diecie osób z nadciśnieniem, ponieważ spożywana w nadmiarze przyczynia się do wzrostu ciśnienia tętniczego.
W przypadku nadciśnienia sok z buraków wydaje się być lepszym rozwiązaniem niż zakwas. Z drugiej strony sok, nie zawiera bakterii probiotycznych, które znajdziemy w zakwasie.
Jak więc jednocześnie skorzystać z prozdrowotnych właściwości zakwasu oraz soku z buraków?
W przypadku nadciśnienia tętniczego, najlepszym rozwiązaniem jest picie tych dwóch produktów na zmianę! Wtedy z obu z nich wyciągniesz najwięcej korzyści prozdrowotnych.
Zakwas z buraków a ciąża i karmienie piersią
Oczywiście ciąża nie jest chorobą, ale postanowiliśmy wspomnieć o niej parę słów, ponieważ wiele Pań zadaje nam pytanie o bezpieczeństwo zakwasu w ciąży.
Buraki są źródłem kwasu foliowego i żelaza – składników pokarmowych, o których zawartość w ciąży należy dbać. Dlatego jak najbardziej kobiety w stanie błogosławionym mogą włączyć zakwas do diety!
Uważaj jednak na domowy zakwas buraczany! Jeśli nie masz wprawy jego przygotowywaniu, to eksperymenty zostaw na czas po ciąży. W domu nie jesteśmy stanie zachować sterylnych warunków podczas przygotowywania zakwasu. Dlatego często pojawia się w nim pleśń. Pleśń ma działanie teratogenne, co oznacza, że może powodować uszkodzenia płodu.
Jeśli chcesz pić zakwas buraczany w ciąży, to lepiej sięgnij po ten kupny. Będziesz mieć pewność, że nie będzie w nim pleśni.
Zakwas buraczany ile pić dziennie i jak długo?
Często zadajecie nam pytania, w jakich ilościach powinien być spożywany zakwas z buraków. Dawkowanie zakwasu jest zależne od wieku. Związane jest to z obecnością soli w kiszonkach.
Zapotrzebowanie na sód dla dzieci i dorosłych jest różne, dlatego różna będzie zalecana ilość zakwasu na dzień.
Zakwas z buraka dla dziecka – dawkowanie
U dzieci do 1 roku życia
Zastanawiasz się, ile zakwasu z buraka dla dziecka będzie odpowiednie? Śpieszymy z wyjaśnieniami.
Niemal każdy zdaje sobie sprawę, że dzienne zapotrzebowanie na sód pokrywa 1 łyżeczka soli (ok. 5 g). Jednak mniej powszechna jest wiedza na temat tego, że u dzieci te wartości są o wiele mniejsze.
Zacznijmy od niemowląt. Według najnowszych zaleceń dzieci do 1 roku życia nie powinny dostawać dosalanych potraw w ogóle.
Z drugiej strony, podczas rozszerzania diety, warto dziecko zaznajamiać z różnymi smakami, w tym smakiem kwaśnym, który jest charakterystyczny dla zakwasów. Z tego powodu niektórzy eksperci twierdzą, że raz na jakiś czas, dzieci poniżej 1 roku życia mogą otrzymać produkty kiszone. Smak zakwasu można pokazać dziecku poprzez zamoczenie w nim łyżki i podanie jej dziecku do oblizania.
U dzieci powyżej 1 roku życia
Dzieciom powyżej 1 roku możesz spokojnie zacząć wprowadzać zakwas z buraków do diety.
Teoretycznie 150 ml zakwasu z buraka jest bezpieczne, ponieważ zawiera tyle soli, ile wynosi dzienne zapotrzebowanie rocznego dziecka.
Pamiętaj jednak, że dziecko w ciągu dnia przyswoi sól nie tylko z zakwasu, ale również z wielu innych produktów spożywczych.
Jak więc z jednej strony ograniczyć spożycie soli, a z drugiej strony móc się cieszyć z mocy dobroczynnych bakterii zawartych w zakwasie buraczanym?
Odpowiedzią na to jest potraktowanie zakwasu tak jak suplementu diety, czyli włączenie go do diety w małych ilościach.
Dzieci od 1 do 3 roku życia mogą dostawać zakwas w ilości 1 kieliszka (25 ml).
Jeśli chodzi o starsze dzieci w wieku 4-12, to dawkowanie zakwasu z buraka może wynosić już 2 kieliszki (50 ml).
ZOBACZ TAKŻE: Zakwas z buraków w dicie dziecka
Zakwas z buraka – dawkowanie dla młodzieży i dorosłych
U dzieci powyżej 12 roku życia zapotrzebowanie na sód jest takie same jak u osób dorosłych. W związku z tym, jeśli chodzi o zakwas buraczany dawkowanie dla młodzieży i dorosłych, może być nieco większe i wynosi 100 ml (literatka).
Zakwas z buraków w ciąży – ile pić w ciąży?
Pytacie nas, ile można pić zakwasu buraczanego w ciąży. Tutaj wyznacznikiem również będzie zapotrzebowanie na sód.
Kobiety w ciąży, mają takie samo zapotrzebowanie na sód co kobiety niebędące w ciąży. W związku z tym spokojnie możesz pić zakwas w ilości 100 ml na dzień.
Jak długo można pić kwas z buraków?
Jeśli chcemy zachować zdrowie, to zdrową dietę powinniśmy trzymać przez całe życie. Powinna być ona urozmaicana o różne produkty spożywcze. Tylko w ten sposób będziemy w stanie dostarczyć naszemu organizmowi wszystkich niezbędnych składników odżywczych.
Nie można jednoznacznie odpowiedzieć, na pytanie, jak długo można pić kwas z buraków. Choć ma on wiele właściwości zdrowotnych to nie jest on lekarstwem, które należy zażywać w określonych ilościach w określonym czasie.
Dlatego potraktuj zakwas buraczany jako stały element zbilansowanej diety i wplataj go do niej na przemian z innymi warzywami.
Podsumowując, jeśli chodzi o zakwas buraczany przeciwskazania do jego picia stanowią przede wszystkim:
- przewlekłe zapalenie nerek i kamica nerkowa
- może on również wzmagać objawy refluksu, zgagi i wrzodów żołądka
- z kolei u osób z cukrzycą i niedoczynnością tarczycy stanowi cenny element diety.
- również kobiety w ciąży oraz dzieci mogą włączyć do diety zakwas z buraków.
Dawkowanie zakwasu jest zależne od wieku. Związane jest z to z obecnością sodu w tym produkcie, na który zapotrzebowanie w każdym wieku jest inne. Choć zakwas buraczany zawiera spore ilości soli, to mądrze wkomponowany w dietę może przynieść wiele korzyści prozdrowotnych. Pamiętajcie, że wszystko w nadmiarze szkodzi i to dawka czyni truciznę.
Źródła:
- Walkowiak-Tomaczak D., Zielińska A., Porównanie tradycyjnej metody przygotowania zakwasu buraczanego z metodą użycia kultury starterowej, Żywność, 3(36) Supl, 2003, 50-62
- Clifford T, Howatson G, West DJ, Stevenson EJ. The potential benefits of red beetroot supplementation in health and disease. Nutrients. 2015 Apr 14;7(4):2801-22. doi: 10.3390/nu7042801. PMID: 25875121; PMCID: PMC4425174
- Leeuwendaal NK, Stanton C, O'Toole PW, Beresford TP. Fermented Foods, Health and the Gut Microbiome. Nutrients. 2022 Apr 6;14(7):1527. doi: 10.3390/nu14071527. PMID: 35406140; PMCID: PMC9003261.
- Ciborowska H., Rudnicka A., Dietetyka. Żywienie zdrowego i chorego człowieka, PZWL, 2017 s. 324-325,353-356, 381, 407
- https://www.mp.pl/pacjent/dieta/diety/diety_w_chorobach/70992,dieta-w-chorobie-wrzodowej (dostęp 17.12.22)
- https://www.mp.pl/pacjent/dieta/diety/diety_w_chorobach/70596,dieta-w-chorobie-refluksowej (dostęp 17.12.22)
- https://ncez.pzh.gov.pl/wp-content/uploads/2021/03/zalecenia-dietetycy_cdo_ncez_dna_moczanowa_2019.pdf (dostęp 17.12.22)
- Lian, J. Health Benefit of Plant-Base Fermented Food and Beverage on Type 2 Diabetes Mellitus. HSET 2022, 11, 229-238.
- Noonan SC, Savage GP. Oxalate content of foods and its effect on humans. Asia Pac J Clin Nutr. 1999 Mar;8(1):64-74. PMID: 24393738.
- Fröhlich E., Wahl R. Microbiota and Thyroid Interaction in Health and Disease. Trends Endocrinol Metab. 2019 Jun 27.=
- Karimzadeh, Laleh & Sohrab, Golbon & Hedayati, Mehdi & Ebrahimof, Samira & Emami, Golpar & Razavion, Taraneh,Effects of concentrated beetroot juice consumption on glycemic control, blood pressure, and lipid profile in type 2 diabetes patients: randomized clinical trial study. Irish Journal of Medical Science, 2022 (1971 -). 10.1007/s11845-022-03090-y.
- Szajewska H, Horvath A., Poradnik żywienia niemowląt. Krok po kroku od narodzin do pierwszych urodzin, str. 76-76
- Bell V, Ferrão J, Fernandes T. J, Fermented Food Guidelines for Children. Pediatr Pediatr Med. 2018; 2(1): 1-4
- Jarosz M, Rychlik E., Stoś K., Charzewskia J., Normy żywienia dla populacji Polski i ich zastosowanie . 338
- Aleksandrowicz I: Ograniczenia dietetyczne podczas laktacji, Journal of NutriLife, 2019, 08, ISSN:2300-8938, url:http://www.NutriLife.pl/index.php?art=316 [dostęp: 2022.12.19]
- Stanowisko zespołów ekspertów Polskiego Towarzystwa Ginekologicznego w zakresie suplementacji witamin i mikroelementów podczas ciąży, Ginekol. Pol. 2011, 82, 550-553
- Pokrzywa P, Cieslik E, Topolska K. Ocena zawartości mikotoksyn w wybranych produktach spożywczych. Żywność Nauka Technologia Jakość. 2007;14(3).
Autorka:
Justyna Ćwierz
Dyplomowany dietetyk. W swojej codziennej pracy prowadzi konsultacje dietetyczne, podczas których pomaga pacjentom zmienić ich nawyki żywieniowe. Autorka strony Dietetyczna Mapa, na której dzieli się pomysłami na pyszne i zbilansowane posiłki.
