Rozszerzanie diety niemowlaka

Spis treści:

1. Czym jest rozszerzanie diety?
2. Kiedy rozszerzać dietę niemowlaka?
3. Rozszerzanie diety niemowlaka - zalecenia WHO
4. Stanowisko PTGHiŻDZ w sprawie rozszerzania diety
5. Prawidłowe rozszerzanie diety niemowlaka
6. Jakie produkty wprowadzić w czasie rozszerzania diety?
7. Rozszerzenie diety niemowlaka - tabela
8. Rozszerzanie diety niemowlaka krok po kroku
9. Rozszerzanie diety — co lepsze papki czy BLW?
10. Rozszerzanie diety - ile posiłków dziennie?
11. Rozszerzanie diety a alergeny
12. Zdrowe oleje w diecie dziecka
13. Rozszerzanie diety niemowlaka - przepisy

Czym jest rozszerzanie diety?

Rozszerzanie diety to pierwsze spotkanie małego człowieka z pokarmami innymi, niż mleko mamy / mleko modyfikowane. Pierwsze mleko ma określoną kaloryczność, która wraz z rozwojem malucha przestaje być wystarczająca. To, jak będzie przebiegało rozszerzanie diety o kolejne produkty, jest ważne z co najmniej dwóch powodów:

1. Odpowiednie żywienie na każdym etapie życia to kwestia zdrowia dziecka, a zdrowie — wiadomo — jest najważniejsze. Dieta malucha decyduje o tym, jak dziecko jest odżywione, jak rośnie, nabywa nowe umiejętności, buduje odporność. 
2. To, w jaki sposób przebiega rozszerzanie diety, ustawia relacje małego człowieka z jedzeniem — często na całe życie. Ich modyfikowanie w późniejszych latach nie jest niemożliwe, ale zwykle bardzo trudne. 

Kiedy rozszerzać dietę niemowlaka?

Rozszerzanie diety warto zacząć od sprawdzenia tego, co na jego temat mówi nauka. Nasi rodzice, ciocie i wujkowie, a czasem niestety także położne, pielęgniarki czy doradcy laktacyjni, nie zawsze mają najbardziej aktualną wiedzę na temat zaleceń. Bywa, że kierują się tym, co znane im z własnych doświadczeń rodzicielskich, ukończonych dawno szkół i szkoleń. 

Najświeższe dane regularnie gromadzi i opracowuje WHO, czyli Światowa Organizacja Zdrowia. 

Drugim miejscem, w którym można szukać rzetelnych danych, jest Polskie Towarzystwo Gastroenterologii, Hepatologii i Żywienia Dzieci. PTGHiŻDZ regularnie publikuje i aktualizuje swoje zalecenia dietetyczne odnośnie zdrowych niemowląt. Ostatnia taka zmiana przed publikacją naszego artykułu miała miejsce w styczniu 2021. 

Rozszerzanie diety niemowlaka - zalecenia WHO

Zalecane jest wy­łącz­ne­ kar­mie­nia pier­sią lub mlekiem zastępczym do koń­ca 6. mie­sią­ca ży­cia dziec­ka. Mleko mamy lub mle­ko mo­dy­fi­ko­wa­ne jest pod­sta­wą die­ty dziecka do koń­ca 12. mie­sią­ca ży­cia.

Stanowisko PTGHiŻDZ w sprawie rozszerzania diety

Nie wcze­śniej niż od 17. ty­go­dnia ży­cia (4 miesiąc życia) i nie póź­niej niż do koń­ca 26. tygodnia (6,5 miesiąca)

Prawidłowe rozszerzanie diety niemowlaka

Skąd ta, prawie 2-miesięczna rozbieżność w danych naukowych? 

Każde dziecko jest inne, rozwija się we własnym tempie, ma indywidualne potrzeby i umiejętności. 

U każdego dziecka w innym czasie wygasają odruchy dedykowane wyłącznie ssaniu mleka i jego połykaniu, a w innym czasie pojawiają się te, które umożliwiają jedzenie stałych pokarmów. 

Rozszerzanie diety w wieku 4 miesięcy jest możliwe, ale zwykle na tym etapie dziecko nie jest na nie jeszcze gotowe (z punktu widzenia umiejętności oralnych, dużej motoryki, rozwoju różnych układów). 

Bliżej mieszczącego się w wytycznych z obu źródeł 6 miesiąca pojawią się konkretne umiejętności sygnalizujące gotowość:

• dziecko potrafi siedzieć — samodzielnie lub z podparciem
• dziecko kontroluje ruchy głowy i szyi
• dziecko nie próbuje wypychać językiem podanego do buzi jedzenia 
• dziecko potrafi celnie trafić kawałkiem jedzenia wziętym w rączkę do swojej buzi
• dziecko interesuje się jedzeniem

Jeśli twoje dziecko spełnia powyższe kryteria, to znaczy, że czas rozpocząć przygodę z rozszerzaniem diety. 

Jakie produkty wprowadzić w czasie rozszerzania diety?

Kolejność wprowadzania nowych produktów nie jest obecnie uważana za tak istotną, jak kiedyś. Ważne jest, by zaczynając od dań jednoskładnikowych i zachowywać odstępy pozwalające na obserwację ewentualnych reakcji alergicznych i preferencji dziecka.  

Warto zacząć od mniej słodkich warzyw, następnie dołączyć owoce, a w następnej kolejności (nie później niż w 6 miesiącu) mięso, ryby i kasze.  

Wybierając produkty, warto postawić na tzw. dietę opartą na lokalnych produktach z uwzględnieniem ich sezonowości. 

Rozszerzenie diety niemowlaka - tabela

*tabela na podstawie zalecenia Polskiego Towarzystwa Gastroenterologii, Hepatologii i Żywienia Dzieci oraz o wytyczne Światowej Organizacji Zdrowia.

Rozszerzanie diety niemowlaka krok po kroku

• Włączajcie produkty stopniowo — nie więcej niż 1 nowy produkt dzien­nie, zaczynając od warzyw, przez owoce, po kaszki, mięso i ryby. 
• Obserwujcie malucha — czy dziecko ludzi dany produkt? Czy po nim ulewa? Czy pojawiają się wysypki?
• Podawajcie ma­łe ilo­ści —  zaczynamy od kil­ku ły­że­czek, podstawę diety do 12 miesiąca ciągle stanowi mleko, mamy czas na eksperymenty.
• Włączcie mię­so  — dla właściwego poziomu żelaza u zdrowego dziecka wystarczy ok. 10 g go­to­wa­ne­go mię­sa dzien­nie 
• Pamiętajcie o rybach — gotowanych lub z piekarnika. Nie czę­ściej niż raz na ty­dzień.
• Pamiętajcie o zdrowych tłuszczach roślinnych — witaminy z warzyw i owoców są rozpuszczalne w tłuszczach, a to oznacza, że nie będą wchłaniane do organizmu dziecka, bez odpowiedniej ilości zdrowych olejów w diecie. 

WAŻNE: rodzic decyduje co dziecko je. Dziecko decyduje ile zje! 

Rozszerzanie diety — co lepsze papki czy BLW?

Zwolenników obu metod nie brakuje. Każda ma swoje argumenty, z którymi warto się zaznajomić, by wybrać to, co pasuje Wam najbardziej:

• Papki — jeśli się na nie zdecydujecie, uży­wajcie ły­żecz­ki, któ­ra jest dość pła­ska. Nie wycierajcie jej o górną wargę. Dziecko musi nauczyć się samo ściągać pokarm z łyżki. To ważna rzecz z punktu widzenia neurologopedii.
• BLW — umiejętności gryzienia i żucia, rozwija do 24 miesiąca życia. Najszybciej i najłatwiej między 6 a 10 miesiącem życia, bo przemawia za tym, by obok papek lub nawet zamiast nich, podawać dzieciom pokarmy, które dziecko może chwycić w rękę i samodzielnie rozdrobnić w ustach. 

ZOBACZ TAKŻE: Co to jest BLW? 

Rozszerzanie diety - ile posiłków dziennie?

W początkowym etapie rozszerzania diety, czyli mniej więcej pomiędzy 6 a 8 miesiącem życia, dziecko powinno otrzymywać 2-3 posiłki stałe oraz mleko mamy lub zastępcze „na żądanie”. 

Powyżej 9 miesiąca życia dziecko powinno otrzymywać 3-4 posiłki stałe oraz dwie przekąski. 

Po ukończeniu 12 miesięcy można kontynuować karmienie piersią “na żądanie”. Podawanie mleka modyfikowanego na tym etapie nie jest konieczne, jeśli dziecko chętnie i regularnie jada stałe pokarmy. 

Rozszerzanie diety a alergeny

A co z glutenem, jajami, orzechami i mlekiem krowim? Nowe wytyczne mówią, że pokarmy potencjalnie uczulające należy wprowadzać tak samo, jak wszystkie pozostałe. 

Badania naukowe pokazują, że uni­ka­nie i od­ra­cza­nie kontaktu nie zmniej­sza ry­zy­ka aler­gii (1). Jeśli ma ona wystąpić, to wystąpi, niezależnie od tego, kiedy produkty dołączą do diety. 

W przypadku niektórych alergenów pośpiech jest nawet wskazany. Jeśli chodzi o orzechy i masła orzechowe, badania pokazują, że ich obecność w die­cie mamy karmiącej, jak i nie­mow­lę­cia (między 6 a 12 miesiącem życia) do­dat­ko­wo zmniej­sza ry­zy­ko wy­stą­pie­nia aler­gii na orzechy.

ZOBACZ TAKŻE: Masło orzechowe dla dzieci. od kiedy wprowadzać do diety?

Zdrowe oleje w diecie dziecka

Zimnotłoczone oleje roślinne Olini pozyskiwane są z nasion i orzechów. To produkty, które znajdują się w grupie bezpiecznych dla dzieci od 6 miesiąca życia. 

ZOBACZ TAKŻE: Zdrowe oleje dla dzieci. Które wybrać?

Są od tej reguły wyjątki (np. olej z wiesiołka, który zalecany jest dopiero od 3 roku życia). W Olini informacje o tym, dla których grup wiekowych zalecany jest dany olej, umieszczamy w opisie produktów na stronie internetowej. 

Dzięki olejom roślinnym organizmy maluchów mogą przyswajać wiele rozpuszczalnych w tłuszczach witamin zawartych stanowiących podstawę ich diety produktach. 

Oleje roślinne Olini pomogą maluchowi także w budowaniu odporności. Zawierają niezbędne nienasycone kwasy tłuszczowe, w tym omega-3 i omega-6. Ich odpowiedni balans pozwala maluchom mniej chorować i rosnąć zdrowo. 

Najczęściej wybierane przez rodziców małych dzieci oleje to te, o łagodnym smaku. Olej słonecznikowy, olej rzepakowy lub Olej dla dziecka. To produkty, które nie zmieniają smaku warzyw, kasz, makaronów. Nadają się także do delikatnego podsmażania placuszków i naleśniczków (takim przepisom poświęciliśmy oddzielny artykuł).

ZOBACZ TAKŻE: Jaki olej dla niemowląt i dzieci?

Rozszerzanie diety niemowlaka - przepisy

Gdzie szukać przepisów na dania dla dzieci? Dla tych, którzy lubią papier i ebooki, polecamy książki: 

• Alaantkowe BLW — 6 M+
• Nowe Alaantkowe BLW — 6 M +
• Alaantkowe BLW rośniemy — przepisy 12 M+ 

Dla osób, którym dobrze wychodzi korzystanie z przepisów internetowych, polecamy:

https://guguga.pl/ 

http://szpinakrobibleee.pl/

http://blwmama.pl/

https://alaantkoweblw.pl/

https://dziekujebylopyszne.pl/ 

(1)Pitt TJ, Becker AB, Chan-Yeung M, Chan ES, Watson WTA, Chooniedass R, Azad MB. Reduced risk of peanut sensitization following exposure through breast-feeding and early peanut introduction. J Allergy Clin Immunol. 2018 Feb;141(2):620-625.e1. doi: 10.1016/j.jaci.2017.06.024. Epub 2017 Sep 12. PMID: 28916221.