Spis treści:
Zacznijmy od początku: czym właściwie jest czarnuszka siewna (z łac. Nigella sativa)? Jest to niewielka roślina z rodziny jaskrowatych. Inaczej bywa również nazywana czarnym kminkiem.
Oryginalnie jej pochodzenie to tereny obecnego Iraku i Turcji, jednak w dzisiejszych czasach można ją spotkać przede wszystkim w krajach basenu Morza Śródziemnego, a także w wielu innych państwach. Co ważne – spotykana jest również w Polsce, gdzie zarówno jest uprawiana, jak i żyje „na dziko”.
Czarnuszka siewna osiąga wysokość między 10 do aż 40 cm. Ma pojedyncze kwiaty wyrastające na szczycie pędów. Jej cechą charakterystyczną jest specyficzna, jasnoniebieska barwa płatków. Owoce czarnuszki siewnej to kilka zrośniętych ze sobą mieszków, a nasiona czarnuszki mają mocny, intensywny zapach oraz nieco korzenny smak.
Czym różni się czarnuszka siewna od egipskiej? Nie ma tu żadnej różnicy. Czarnuszka siewna właściwości ma takie same jak egipska. Egipt jest jednym z miejsc na świecie, gdzie czarnuszki uprawia się najwięcej. Roślina ma także udokumentowaną historię wykorzystywania jej w celach leczniczych od czasów starożytnego Egiptu.
Dwie najpopularniejsze odmiany czarnuszki to czarnuszka siewna i damasceńska. Są to pokrewne gatunki roślin, które różnią się przede wszystkim wyglądem.
Czarnuszka damasceńska to ulubienica ogrodników, którzy sadzą ją w wielu odmianach (nasza ulubiona nazwa to upiornie ciekawa „Miss Jekyll”). Jest wyższa od siewnej, ma też większe i bardziej wonne kwiaty. Chociaż najbardziej znana jest jej niebieska odmiana, można spotkać czarnuszkę damasceńską także w kolorze białym, różowym czy fioletowym. Z tego powodu często trafiają do wiosennych bukietów.
Czarnuszka damasceńska to jednak nie tylko roślina ozdobna, ale i lecznicza. Właściwości czarnuszki siewnej i damasceńskiej są podobne. Na co dokładnie można stosować czarnuszkę i jakie czarnuszka ma właściwości i zastosowanie?
Jakie są właściwości nasion czarnuszki ? Co zawiera czarnuszka? Czarnuszka niezwykłe właściwości zdrowotne zawdzięcza związkom mineralnym oraz witaminom zawartym w nasionach ! Czarnuszka właściwości lecznicze zawdzięcza bardzo licznym składnikom:
Olejki eteryczne zawarte w nasionach, w tym tymochinon — odpowiada za właściwości przeciwzapalne czarnuszki, przeciwwirusowe i przeciwgrzybiczne, które potwierdziło wiele badań naukowych
selen – będący przeciwutleniaczem, wpływający na tarczycę i układ odpornościowy,
magnez – odpowiadający za wiele procesów zachodzących w naszym organizmie (jego niedobór przekłada się na wiele nieprzyjemnych objawów jak np. zmęczenie, problemy z koncentracją, skurcze łydek czy drganie powieki),
wapń – niezbędny do właściwego funkcjonowania organizmu, stanowiący podstawę kości, zębów czy tkanki łącznej i uczestniczący w procesie krzepnięcia krwi,
cynk – istotny dla zachowania pięknych włosów, skóry i paznokci, pomagający w walce z trądzikiem,
potas – elektrolit biorący udział w procesach budowy aminokwasów i białek w naszym organizmie, kontroluje pracę mięśni,
sód – odpowiedzialny za rozkład wody w naszym organizmie i utrzymanie równowagi kwasowo-zasadowej (tzw. pH),
żelazo – składnik hemoglobiny – jego niedobór może prowadzić do anemii, jest również niezwykle istotny dla kobiet w ciąży,
Czarnuszka zawiera witaminy, takie jak:
witaminę A – która wspomaga proces gojenia się ran, a także wpływa na stan naszej skóry, paznokci i wzroku,
witaminy B1, B3, B6 – witaminy z grupy B są o tyle istotne dla naszego organizmu, że są niezbędne do prawidłowego funkcjonowania układu nerwowego, a także wytwarzania czerwonych krwinek,
biotynę – wspomagającą piękny i zdrowy wygląd włosów i skóry,
witaminę E – przeciwutleniacz, który chroni nas przed działaniem tzw. wolnych rodników,
witaminę F– wpływającą na kondycję skóry, zapobiegającą procesom starzenia się
Tabela 1. Wartości odżywcze czarnuszki z uwzględnieniem wybranych składników.
| NAZWA SKŁADNIKA | ŚREDNIA ZAWARTOŚĆ PROCENTOWA W POSZCZEGÓLNYCH GRUPACH SKŁADNIKÓW |
|---|---|
| kwasy tłuszczowe nienasycone | |
| kwas linolowy (omega-6) | 50-60% |
| kwas oleinowy(omega-9) | 20% |
| kwas dihomo-gamma-linolenowy (omega-6) | 10% |
| kwas alfa-linolenowy (omega-3) | 1% |
| kwasy tłuszczowe nasycone | |
| kwas palmitynowy, stearynowy | 30% |
| związki czynne | |
| tymochinon | 30-48% |
| p-cymen | 7-15% |
| karwakrol | 6-12% |
| 4-terpineol | 2-7% |
| t-anetol | 1-4% |
Właściwości lecznicze czarnuszki siewnej są wręcz nieopisane! Na przykład stosowanie czarnuszki siewnej może pomóc w przypadkach wielu chorób i być świetnym uzupełnieniem codziennej diety, wsparcia dla zdrowia. Czarnuszka zmniejsza stany zapalne w organizmie.
Czarnuszka siewna - właściwości lecznicze - jakie są? W medycynie tradycyjnej starano się wykorzystać ziarenka czarnuszki w różnych schorzeniach (także tych alergicznych): astmie, egzemie, AZS (atopowe zapalenie skóry), cukrzycy. Czarnuszka ma właściwości antybakteryjne, pozwalające zwalczać choroby, ale też, że działa immunomodulująco. Właśnie z tego powodu Pan Tabletka mówi, że jest wprost zakochany w czarnuszce. Nasz ekspert ceni związki bioaktywne czarnuszki, w tym wymieniony wyżej tymochinon i poleca go zarówno osobom z osłabioną odpornością, jak i alergikom.
Lecznicze właściwości czarnuszki siewnej sprawiają, że wiele osób chwali ją jako sprzymierzeńca w chorobach autoimmunologicznych, przy wzmacnianiu układu odpornościowego oraz wsparcia w infekcjach górnych dróg oddechowych, ponieważ badania wykazały, że czarnuszka ma działanie antybakteryjne, odkażające.
Czarnuszka chroni wątrobę, nerki oraz układ trawienny, obniża poziom cukru we krwi i ciśnienie krwi. Bogaty skład oleju z czarnuszki pozwala stosować go przy problemach skórnych, takich jak np. trądzik, łuszczyca, a także egzema czy atopowe zapalenie skóry, które może znacznie poprawić stan skóry.
Czarnuszka obniża poziom cholesterolu. Czarnuszka wpływa doskonale na naszą codzienną dietę, wzbogacając ją o cenne elementy, takie jak kwasy omega 3 i kilkanaście witamin.
Czarnuszka ma działanie łagodzące objawy alergii, astmy. Właściwości przeciwzapalne czarnuszki pozwalają na wsparcie w przewlekłych chorobach płuc, cukrzycy typu II oraz insulinooporności.
Oczywiście, jak zawsze w takim przypadku, trzeba kontynuować leczenie i nie należy odstawiać przyjmowanych leków bez konsultacji lekarskiej, na rzecz sięgania po naturalne środki!
Nasiona czarnuszki zawierają związki biologicznie aktywne, m.in. tymochinon, który wykazuje działanie immunomodulujące. Według badań czarnuszka posiada właściwości wspierające działanie układu odpornościowego poprzez stymulację produkcji limfocytów T, komórek NK oraz cytokin prozapalnych. Czarnuszka zwalcza stan zapalny. Działa również antyoksydacyjnie, chroniąc organizm przed stresem oksydacyjnym. Dodatkowo czarnuszka pomaga zwalczyć bakterie, ma działanie przeciwgrzybiczne i przeciwpasożytnicze, co przyczynia się do wzmocnienia układu immunologicznego. Regularne spożywanie czarnuszki może wspomóc zdrowie i zwiększyć odporność organizmu, szczególnie w okresach wzmożonej aktywności wirusów i bakterii. Warto jednak pamiętać, że suplementy diety z czarnuszki nie zastępują odpowiedniej diety i stylu życia.
Podsumowując, wiele osób chwali właściwości zdrowotne czarnuszki i wsparcie zdrowia, i za to, że może wspierać odporność. Ponadto można wyróżnić pozytywne działanie czarnuszki na:
choroby płucne,
problemy skórne,
choroby układu trawiennego,
infekcje,
choroby autoimmunologiczne,
ciśnienie krwi,
wzmocnienie układu odpornościowego,
poziom cukru we krwi,
objawy alergii.
Alergia to nadmierna, nieprawidłowa reakcja układu odpornościowego na czynniki z otoczenia. W jej wyniku powstają stany zapalne - np. skórne w atopowym zapaleniu skóry, czy w błonach śluzowych, jak w przewlekłych katarach. Czarnuszka dla alergika działa dwutorowo. Działanie czarnuszki w przypadku alergii oparte jest o łagodzenie objawów alergii - zjednej strony tymochinon ma moc wyregulować reakcję immunologiczną, z drugiej wesprzeć leczenie stanu zapalnego.
Współczesne badania (które dla Olini zebrał Łódzki Uniwersytet Medyczny), udowadniają, że stosowanie czarnuszki zaleca się podczas diet, bo sprzyja większej utracie kilogramów podczas diety niskotłuszczowej.
Po dwóch miesiącach takiej diety + regularne stosowanie oleju ok. 5 ml oleju dziennie, uzyskano średni spadek masy ciała ok. 5 kg, czyli około 2 kg więcej niż u osób niepijących oleju z nasion czarnuszki.
Czarnuszka obniża poziom cholesterolu we krwi. Czarnuszka zawiera fitosterole, które są naturalnymi związkami chemicznymi, oraz nienasycone kwasy tłuszczowe, które są odpowiedzialne za obniżenie poziomu złego cholesterolu LDL. Dodatkowo czarnuszka ma również działanie przeciwzapalne oraz antyoksydacyjne, co przyczynia się do ochrony serca i naczyń krwionośnych. Badania przeprowadzone na osobach z podwyższonym poziomem cholesterolu wykazały, że spożywanie nasion czarnuszki przez okres ośmiu tygodni skutecznie obniżało poziom cholesterolu całkowitego oraz LDL. Dodatkowo czarnuszka obniża także poziom triglicerydów oraz podnosi poziom dobrego cholesterolu HDL. Dzięki tym właściwościom czarnuszka może być wartościowym dodatkiem do diety osób z wysokim poziomem cholesterolu, przyczyniając się do poprawy stanu zdrowia serca i układu krążenia.
Skoro wiemy już, że czarnuszka pomaga na wiele różnych dolegliwości i znamy już właściwości zdrowotne czarnuszki i wpływ na leczenie różnych chorób, warto przyjrzeć się kwestii tego, jak spożywać czarnuszkę na co dzień, wzmocnić odporność i zadbać o zdrowie, bo sposoby jej wykorzystania są bardzo szerokie.
Przede wszystkim warto wiedzieć, że czarnuszka świetnie sprawdzi się w kuchni, jak i w… łazience! Znajduje ona szerokie zastosowanie i może być wykorzystywana tak samo do gotowania i spożywania, jako składnik wielu dań, jak w formie olejku pielęgnacyjnego czy peelingu.
Olej z czarnuszki w kosmetologii wykorzystywany jest jako dodatek do kosmetyków (np. kilka kropel dodanych do balsamu, maski do włosów, produktów bazowych przy samodzielnej produkcji kremu itp.) czy po prostu solo, jako zamiennik innego kosmetyku np. odżywki do paznokci nakładanej bezpośrednio na płytkę paznokcia czy jako olej do olejowania włosów.
Możecie wykorzystać ziarenka czarnuszki (całe, zmielone lub makuch powstały po tłoczeniu oleju) jako peeling czy... składnik mydła peelingującego (sprawdźcie nasze mydło z czarnuszką, które świetnie złuszcza martwy naskórek!).
Nasiona czarnuszki mają ostry, zdecydowany, lekko korzenny smak. Najczęściej rozpoznajemy go w recepturach tradycyjnej kuchni śródziemnomorskiej, arabskiej i indyjskiej. Łyżka nasion czarnuszki bywa używana jako posypka do pieczywa, dodatek do sosów, mięs i nabiałów np. sera lub jogurtu.
Czy można jeść surowe ziarna czarnuszki? Można! Zastosowanie nasion czarnuszki kuchni jest bardzo popularne. Genialnie smakuje z wszelkiego rodzaju wytrawnymi wypiekami — chlebem, bułkami i ciastem francuskim. Wykorzystacie je, piekąc paszteciki z pieczarkami czy kapustą. Pasuje także do mięs, zwłaszcza dziczyzny.
Łyżka nasion czarnuszki świetnie prezentuje się także na pokrojonych w plastry i polanych octem balsamicznym pomidorach z bazylią i mozzarellą.
Warto podkreślić, że ze względu na bardzo intensywny smak, nie każdy będzie chciał spożywać czarnuszkę solo lub w dużych ilościach. Kluczowe może okazać się tutaj odpowiednie skomponowanie posiłków i takie połączenie składników spożywczych z czarnuszką, aby wydobyć jej aromat, a jednocześnie nie przesadzić z ostrością.
Jak spożywać czarnuszkę oprócz stosowania jej jako przyprawy? By ukryć ostry smak oleju i zachęcić maluchy do jego picia z kieliszka, łyżeczki czy strzykawki do syropu, Pan Tabletka poleca Rubinowy miodek, czyli mieszankę oleju z nasion czarnuszki z cytryną, sokiem malinowym i miodem. Więcej pomysłów na to, jak podawać czarnuszkę dzieciom.
Jakie są rozwiązania? Czarnuszka w kuchni, a dokładnie zmielone nasiona czarnuszki lub całe, można stosować np. jako:
dodatek do wypieków, choć raczej nie słodkich – chleba, bułek,
dodatek do sałatek, zwłaszcza warzywnych, choć osoby eksperymentujące w kuchni mogą polubić ją również w wersji z sałatką owocowo-warzywną, zwłaszcza latem,
składnik dań mięsnych, np. pieczeni,
dodatek do serów – na rynku można znaleźć gotowe sery z czarnuszką, ale nic nie stoi na przeszkodzie, aby samodzielnie ją dodać do ulubionego sera, np. na deskę serów,
składnik twarożku – w połączeniu ze świeżym szczypiorkiem nada twarożkowi charakteru,
posypka do kanapek, np. na pomidora czy ogórka,
składnik smoothie i koktajli – jest to wersja dla tych osób, które niekoniecznie przepadają za ostrością czarnuszki i wolą ten smak czymś „zatuszować” i złagodzić,
składnik muesli na śniadanie.
Jednym z najpopularniejszych zastosowań czarnuszki, jest zastosowanie czarnuszki w kuchni jako przyprawy:
ostry, wyrazisty smak – dzięki niemu danie zyskuje mocny charakter; dzięki swojej ostrości może poniekąd zastąpić pieprz czarny lub chilli, więc sprawdzi się u osób, które przypraw tych nie lubią bądź nie tolerują w swojej diecie,
wyrazisty zapach – czuć go zwłaszcza w wypiekach, np. jako posypka na chleb, któremu dodaje niezapomnianego aromatu,
małe nasiona mają prostą formę użycia – są więc idealne jako posypka.
Polecamy Wam zmielone nasiona czarnuszki, zwłaszcza do wypieku chleba oraz produkcji domowych serów podpuszczkowych z niepasteryzowanego mleka krowiego.
Podobno wystarczy łyżka nasion czarnuszki dziennie, by zobaczyć jej korzystny wpływ na zdrowie.
Do produkcji 1 l oleju, potrzeba aż 10 kg nasion czarnuszki. To prawdziwa bomba bioaktywnych składników dla zdrowia, odporności i zmniejszenia objawów alergii.
Oczywiście olej z czarnuszki jest tak samo świetny w dbaniu o zdrowie, nie tylko w stosowaniu zewnętrznym, ale również wewnętrznym. Właściwości lecznicze oleju czarnuszki opisaliśmy szeroko w tym artykule - Olej z czarnuszki. Czarnuszka do picia pomaga redukować objawy alergii, sprawdza się także w leczeniu osób cierpiących na astmę.
Dlaczego zimnotłoczony olej z nasion czarnuszki jest najkorzystniejszym ze sposobów, by czerpać garściami z bioaktywnych składników zamkniętych w czarnych nasionach czarnuszki?
Dietetyk Karolina Gawrońska poleca olej z czarnuszki w następujących ilościach:
1-3 rok - ¼ do ½ łyżeczki
Po 3 roku życia - ½ do 1 łyżeczki
Dorośli - 1 łyżka nasion czarnuszki
Olej z nasion czarnuszki (źródło nienasyconych kwasów tłuszczowych) można pić prosto z łyżeczki, z kieliszka lub strzykawki do syropków pozwalającej na precyzyjne dawkowanie.
Ważne: czarnuszki nie poleca się dzieciom poniżej 12 miesiąca życia oraz kobietom w ciąży.
Czarnuszkę można przyjmować także w postaci bioaktywnego naparu - herbata z czarnuszki. Wystarczy do tego jedna łyżeczka mąki z czarnuszki lub rozgniecionych nasion. Należy zalać je wodą i gotować przez około 10 min, po czym odcedzić. Druga technika to zalanie mączki wrzątkiem na 20 min.
Makuch czarnuszki to efekt uboczny tłoczenia oleju z nasion czarnuszki siewnej. Makuchy albo inaczej kołacze, czy kuchy stanowią pozostałość po produkcji oleju, która pozostaje bardzo bogata w składniki. Z tego powodu wykorzystuje się ją w diecie zwierząt roślinożernych, by także one mogły cieszyć się jej antybakteryjnym, przeciwgrzybicznym i stymulującym odporność działaniem.
Czarnuszka siewna dla dziecka? Nigella sativa i olej nasion czarnuszki są bezpieczne dla dzieci powyżej 12 miesiąca życia. Czarnuszka siewna podawana dzieciom podczas rozszerzania diety to gwarancja, że dziecko chętniej będzie w przyszłości sięgać po nieoczywiste, wyraźne smaki, a także zdrowe produkty. Z dużym prawdopodobieństwem dziecko, w którego diecie obecna będzie czarnuszka, będzie także mniej lub krócej chorować, gdyż czarnuszka wykazuje działanie mmunomodulujące.
Jak dawkować olej z czarnuszki?
dzieci po pierwszych urodzinach - ¼ łyżeczki dziennie (zacznij od 1 ml)
dzieci powyżej 3 roku życia — pół łyżeczki dziennie (2,5 ml)
dzieci powyżej 6 roku życia — łyżeczka dziennie (5 ml)
Łyżeczka oleju z ziaren czarnuszki ma tyle składników odżywczych, w tym cennego tymochinonu, co około 3 dużych łyżek nasion czarnuszki siewnej. Olej z czarnuszki dla dzieci będzie więc świetnym sposobem, by czerpać odporność z natury.
Ze względu na brak badań w tej grupie wiekowej, nie zaleca się stosowania czarnuszki siewnej u dzieci w pierwszym roku życia.
Czarnuszka w ciąży to dobry pomysł? Trzeba przede wszystkim pamiętać, że czarnuszka stosowana w ciąży może dać działania niepożądane, ponieważ część substancji aktywnych w niej zawartych mogą wywołać skurcze. Dlatego też kobiety spodziewające się dziecka nie powinny jej spożywać. Jest to jednak jedyne przeciwwskazanie.
Jeśli nie jesteście w ciąży, zażywanie czarnuszki nie powoduje żadnych poważnych skutków ubocznych. Czasami po spożyciu czarnuszki może pojawić się uporczywe odbijanie się czy mdłości. Przedawkowanie czarnuszki jest raczej niemożliwe...
Teraz już wiecie, że warto stosować czarnuszkę w każdej możliwej postaci: ziarna, olej z czarnuszki, makuch, napar, mąka, wyciąg z czarnuszki.
Produkty z czarnuszką, takie jak olej i nasiona, są obecnie bardzo popularne ze względu na swoje korzystne właściwości zdrowotne. Czarnuszka obniża poziom cholesterolu - nasiona są bogate w niezbędne nienasycone kwasy tłuszczowe. Ponadto czarnuszka ma silne właściwości przeciwzapalne i antyoksydacyjne, które mogą pomóc w łagodzeniu objawów. Olejek z czarnuszki jest również stosowany w kosmetyce do pielęgnacji skóry, ponieważ ma właściwości nawilżające i antybakteryjne. Produkty z czarnuszką są dostępne w wielu formach.
Po czarnuszkę w ziarnach i bogaty w składniki bioaktywne zimnotłoczony olej kierujcie się do sklepu Olini (czarnuszka cena). W ofercie małej, rodzinnej olejarni znajdują się zarówno ziarenka od sprawdzonych dostawców, jak i olej z czarnuszki w wersji dla dzieci, dla dorosłych oraz olej dla serca, stanowiący idealny miks oleju z czarnuszki z olejem lnianym.
.jpg)
