Olej rydzowy stanowi bogate źródło witaminy A oraz witamin z grupy B, które wpływają na zdrowie oczu, poprawiają wygląd skóry, a także są odpowiedzialne za prawidłowe funkcjonowanie układu nerwowego. To nie jedyne zalety, którymi charakteryzuje się olej rydzowy. Właściwości lecznicze lnicznika siewnego znane są już od lat, a olej zebrał tysiące pozytywnych opinii naszych klientów.
Spis treści:
- Olej rydzowy - co to jest?
- Nasiona lnianki siewnej – bogactwo składników odżywczych
- Lnianka siewna – co warto o niej wiedzieć?
- Olej rydzowy - właściwości
- Olej rydzowy z lnianki - zastosowanie
- „Rydz” obniża poziom cholesterolu LDL
- Witaminy w oleju rydzowym
- Olej rydzowy do pielęgnacji skóry i włosów
- Pozostałe właściwości zdrowotne oleju rydzowego
- Jak stosować olej rydzowy?
- Olej rydzowy - do czego używać?
- Olej rydzowy - dawkowanie
- Olej z lnianki a olej lniany
- Wytłaczanie oleju rydzowego
Olej rydzowy - co to jest?
Olej rzepakowy jest dziś powszechnie kojarzony z olejem kuchennym (niestety zwykle w wersji rafinowanej). Tymczasem jeszcze w połowie XX wieku nasze prababcie często sięgały właśnie po olej z lnianki. Szczególnie chętnie wykorzystywano olej rydzowy do przyrządzania pysznych śledzi. Olej rydzowy znalazł się zresztą na liście tradycyjnych produktów Wielkopolski i jest uważany za najstarszą w naszym kraju hodowlaną roślinę oleistą.
Jak prezentuje się zdrowy olej z lnianki tłoczony na zimno? Na pierwszy rzut oka olej rydzowy zwraca uwagę złocistym kolorem, który może też wpadać w barwę czerwonobrunatną lub złocisto-zieloną. Kolor jest uzależniony od tego, na jakiej glebie hodowana była lnianka siewna – a jest to roślina, która dobrze radzi sobie nawet na podłożu piaszczystym i zdegradowanym.
Olej rydzowy, pomimo wyraźnej barwy, jest przejrzysty, choć na dnie pojemnika może być widoczny lekki osad. Charakterystyczne są również jego mocny aromat i nietypowy posmak, w których można wyczuć nuty cebuli, orzechów i gorczycy.
Lnianka siewna – co warto o niej wiedzieć?
Lnianka siewna to jedna z najstarszych roślin oleistych uprawianych w Europie. Znaleziska archeologiczne potwierdzają, że poznano ją już w epoce brązu. Również w Polsce używana jest od bardzo dawna, o czym świadczy liczne ludowe nazewnictwo takie jak ryżyk, rydz, lnicznik czy lennica. Obecnie jej powszechna nazwa to lnianka siewna, chociaż nie powinniśmy jej mylić z lnem.
Lnianka to jednoroczna roślina z rodziny kapustowatych o żółtych kwiatach. Osiąga od 30 do 120 cm wysokości. Aby dobrze rosnąć, nie wymaga specjalnych warunków, wystarcza jej nawet piaszczysta, uboga gleba, w której inne rośliny oleiste nie miałyby szansy przetrwania. Często niesłusznie zalicza się ją do chwastów. Lnianka siewna jest dużo bardziej odporna na niskie temperatury i nie wymaga stosowania środków przeciwko szkodnikom i chorobom. Jest rośliną łatwą w uprawie, a przy tym posiada wiele zalet. Tłoczony na zimno olej rydzowy to same korzyści dla zdrowia i urody.
Nasiona lnianki siewnej – bogactwo składników odżywczych
Lnianka rydzowa to prawdziwa skarbnica wielu niezbędnych do prawidłowego funkcjonowania mikro- i makroelementów. Witaminy A, E oraz te z grupy B, lecytyna, wielonienasycone kwasy tłuszczowe z grupy omega 6 i omega 3 – tego nasiona lnianki mają pod dostatkiem.
Aż 90% kwasów tłuszczowych oleju rydzowego to nasycone kwasy tłuszczowe! Co ważne olej rydzowy jest bogaty w kwasy omega 3, których zawiera ok. 41%.
Olej rydzowy - właściwości
Pozyskiwany z lnicznika siewnego (lnianka/rydz) olej rydzowy zrobiony jest z jego nasion, które zawierają dużo nienasyconych kwasów tłuszczowych omega-3 i omega-6. Do niedawna zapomniany i wyparty przez olej rzepakowy, dziś stanowi cenne źródło witamin oraz można powiedzieć, że jest produktem niszowym na rynku. Jednak właściwości lecznicze oleju rydzowego są warte uwagi i, miejmy nadzieję, że zyska on większą popularność nie tylko w Polsce, ale na całym świecie. To tradycyjny produkt pochodzący z Wielkopolski, którego cenny skład doceniono w Instytucie Żywności i Żywienia w Warszawie.
Wystarczy spojrzeć na skład oleju rydzowego, by zrozumieć, jak wiele korzyści dla zdrowia może przynieść stosowanie tego produktu. Ponad 90% tłuszczów w oleju z lnianki to nienasycone kwasy tłuszczowe (omega 3 i omega 6), z czego ponad połowa to wielonienasycone kwasy tłuszczowe omega-3 oraz omega-6, takie jak kwas alfa-linolenowy oraz kwas linolowy. 35% stanowią natomiast kwasy tłuszczowe jednonienasycone – kwas erukowy, ikozenowy oraz oleinowy. Natomiast kwasy tłuszczowe nasycone to zaledwie 7-10% tłuszczów w oleju rydzowym. Duża ilość kwasów nienasyconych i niski udział nasyconych to ogromna zaleta oleju z lnianki, a równie dużym plusem jest to, że kwasy omega-6 oraz omega-3 występują w nim w bardzo dobrych proporcjach 0,4:1. Właśnie taki stosunek sprawia, że olej rydzowy ma szczególnie korzystny wpływ na organizm.
Olej rydzowy z lnianki - zastosowanie
Wielonienasycone kwasy tłuszczowe (omega 3 i omega 6) są niezbędne dla każdego człowieka – mają ogromne znaczenie dla funkcjonowania całego organizmu. Ich niedobór sprawia, że pojawiają się m.in. problemy z koncentracją i pamięcią. Wpływają także na samopoczucie – długotrwały niedobór może prowadzić nawet do depresji. Ponadto spożywanie odpowiedniej ilości niezbędnych nienasyconych kwasów tłuszczowych omega zmniejsza ryzyko rozwoju cukrzycy typu 2, otyłości i chorób układu krążenia. Zastosowanie oleju rydzowego w codziennej diecie zaowocuje wieloma korzyściami zdrowotnymi.
„Rydz” obniża poziom cholesterolu LDL
Jeśli chcesz zadbać o prawidłowy poziom cholesterolu, Olej rydzowy będzie znakomitym wyborem. Według badań w warszawskim Instytucie Żywności i Żywienia, produkt ten skutecznie redukuje nadmiar cholesterolu LDL. Badania były prowadzone na pacjentach z hipercholesterolemią, czyli wysokim stężeniem cholesterolu w osoczu krwi. Uczestnicy spożywali olej rydzowy przez dwa tygodnie, a po tym czasie poziom „złego” cholesterolu spadł średnio aż o 12%.
Witaminy w oleju rydzowym
Witamina E
Olej rydzowy jest także bogatym źródłem witamin, a przede wszystkim witaminy E. W 100 g tłuszczu z lnianki znajduje się nawet 110 mg związków z tej grupy. To oznacza, że Olej rydzowy wspomaga układ krążenia i zmniejsza ryzyko zawałów serca oraz udarów. Witamina E zapobiega przedwczesnemu rozpadaniu się czerwonych krwinek i zmniejsza ryzyko powstawania zakrzepów, a jako antyoksydant spowalnia procesy starzenia. Jest także znana z pozytywnego wpływu na kondycję skóry oraz włosów i bywa nazywana „witaminą młodości”.
Co ciekawe, z witaminą E kojarzony jest przede wszystkim olej słonecznikowy. Tymczasem w oleju rydzowym związków z tej grupy jest nawet trzy razy więcej.
Witamina A
Do listy cennych związków zawartych w oleju z lnianki dodać trzeba też witaminę A, która słynie z tego, że korzystnie oddziałuje na wzrok – ma duże znaczenie dla prawidłowej pracy fotoreceptorów siatkówki oka, co pozwala na ostre widzenie od rana do wieczora. Witamina A ma też dobry wpływ na kondycję skóry. Warto więc sięgnąć po Olej rydzowy, by zadbać o jakość widzenia i zredukować problemy skórne od wewnątrz.
Witamina B
Olej rydzowy zawiera także witaminy z grupy B oraz lecytynę. Taki zestaw to solidne wsparcie dla układu nerwowego – dotyczy to m.in. zdolności do koncentracji, dobrego samopoczucia i zdrowia psychicznego. Lecytyna ma też duże znaczenie dla prawidłowego funkcjonowania pamięci.
Olej rydzowy do pielęgnacji skóry i włosów
Olej rydzowy z lnianki może być stosowany również zewnętrznie. Znakomicie sprawdza się jako środek przyspieszający gojenie odleżyn, owrzodzeń, oparzeń i niewielkich ran. Warto więc mieć go w domowej apteczce – przyda się przy drobnych zranieniach i zmianach skórnych, a i w poważniejszych przypadkach będzie stanowić wsparcie dla terapii zalecanej przez lekarza.
Olej rydzowy jest także dobrym wyborem w pielęgnacji zdrowej skóry. Korzystny wpływ oleju rydzowego w tym zakresie najlepiej potwierdza fakt, że jest on często wykorzystywany do produkcji kosmetyków.
Po Olej rydzowy powinny sięgnąć osoby, które chcą zadbać o zdrowy i młody wygląd. Olej rydzowy z lnianki pozytywnie wpływa na jędrność skóry, a do tego zmiękcza ją, wygładza i uelastycznia. Zapobiega również utracie wody, odbudowując barierę lipidową i opóźnia proces starzenia. Olej z lnianki siewnej może okazać się też Twoim sprzymierzeńcem, jeśli zmagasz się z wypryskami lub stanami zapalnymi skóry. Dzięki niemu szybciej pozbędziesz się nieestetycznych dolegliwości.
Olej możesz stosować przed nałożeniem maseczki algowej. Kilka kropel można też dodać do porcji wybranego kremu. Dzięki takim zabiegom będzie się lepiej wchłaniał.
Olej z lnianki może być również z powodzeniem stosowany do pielęgnacji włosów. Zalecamy nakładanie go od połowy włosów lub na same końcówki, unikając stosowania bezpośrednio na skórę głowy. Po aplikacji olej należy pozostawić na włosach na kilkadziesiąt minut, a następnie umyć je delikatnym szamponem.
Pozostałe właściwości zdrowotne oleju rydzowego
Lista mniejszych i większych właściwości zdrowotnych oleju rydzowego jest długa. Do wcześniej opisanych plusów tego produktu, warto dodać również takie zalety, jak:
- niwelowanie objawów atopowego zapalenia skóry,
- wzmacnianie odporności,
- ochronne działanie na serce, wątrobę, trzustkę, jelita, nerki oraz naczynia krwionośne,
- normalizowanie poziomu cukru we krwi,
- stymulowanie produkcji żółci,
- wzmacnianie flory jelit,
- zmniejszenie objawów reumatyzmu oraz artretyzmu,
- działanie przeciwzapalne, antybakteryjne i przeciwwirusowe,
- wyraźne efekty pielęgnacyjne.
Jak stosować olej rydzowy?
Olej rydzowy ma wiele cudownych właściwości, ale będzie korzystny dla Twojego zdrowia wyłącznie wtedy, gdy będziesz stosować go bez podgrzewania. W praktyce oznacza to więc, że możesz dodawać go np. do sałatek i kanapek, natomiast unikać trzeba smażenia, pieczenia czy gotowania.
Olej rydzowy - do czego używać?
Z uwagi na wyjątkowy smak i aromat, Olej rydzowy szczególnie dobrze sprawdza się w połączeniu z zieloną sałatą, ogórkiem, pomidorem i cebulą. Może stanowić też wyśmienitą kompozycję z kozim serem, twarogiem oraz ziemniakami i kaszą. Będzie także wyrazistym dodatkiem do sałatki z kurczakiem.
Nie sposób też nie polecić oleju rydzowego do śledzia – zgodnie z przepisami z połowy ubiegłego wieku. Olej rydzowy był wówczas także kluczowym składnikiem tzw. maczanki do pieczywa, razem z posiekaną cebulą, solą i pieprzem. Amatorzy tradycyjnych smaków mogą więc spróbować odtworzenia przepisów popularnych przed dziesięcioleciami.
Ponadto olej z lnianki rydzowej znakomicie nadaje się jako baza do zdrowej marynaty oraz dodatek do zup (nie należy go stosować podczas gotowania, ale można dodać do podanej już zupy po lekkim przestudzeniu posiłku).
Warto pamiętać, że olej rydzowy ma wyraźny charakter, który wnosi do każdej potrawy – nie jest to jedynie neutralny smakowo zdrowotny dodatek. Z tego względu sprawdza się w potrawach, które wymagają mocniejszego akcentu.
Pozytywne opinie na temat tego produktu można usłyszeć od wielu osób, używających go w kuchni. Olej rydzowy najlepiej podawać wyłącznie na zimno, ponieważ pod wpływem temperatury może utracić swoje prozdrowotne właściwości. Chętnie dodawany jest do:
- sałatek i surówek,
- śledzia,
- twarogu,
- pieczywa,
- ziemniaków,
- kaszy.
Najczęściej tego typu produkty są używane do dań, w których istotne jest podkreślenie smaku. W odległych czasach taki tłuszcz był podstawą maczanki do pieczywa, do którego dodawało się wówczas cebulę i pieprz.
Olej rydzowy - dawkowanie
A w jakich dawkach stosować olej rydzowy? Nie trzeba go spożywać w zbyt dużych ilościach, by cieszyć się zdrowotnymi właściwościami. Zalecamy 1 łyżeczkę dziennie na czczo. Już taka porcja wystarczy, by pokryć dobowe zapotrzebowanie na niezbędne nienasycone kwasy tłuszczowe.
Natomiast przy zastosowaniach zewnętrznych olej rydzowy powinien być stosowany wedle uznania – zalecamy jedynie ostrożność w przypadku osób, które mają bardzo wrażliwą cerę i skórę skłonną do reakcji alergicznych. Olej rydzowy pod oczy – może podrażniać bardzo delikatną cerę w tym miejscu, a także drażnić oczy. Poza tym jednak możesz go swobodnie stosować jako samodzielny kosmetyk lub dodatek do kupnych i własnoręcznie wykonanych środków pielęgnacyjnych. Znakomicie sprawdza się w przypadku cery dojrzałej – zaliczany jest do produktów anti-aging.
Olej z lnianki a olej lniany
Olej rydzowy bywa porównywany z olejem lnianym – nie bez powodu, mają one wiele wspólnych cech. Kluczową zaletą obu produktów jest wysoka zawartość kwasów tłuszczowych omega 3. Pod tym względem Olej lniany nieznacznie wyprzedza „rydza”. Przewagą oleju rydzowego jest natomiast najlepsza proporcja kwasów omega-6 do omega-3 oraz większa odporność na jełczenie. Olej rydzowy łatwiej utrzymać w dobrym stanie przez długi czas.
Przechowywanie oleju rydzowego nie jest szczególnie kłopotliwe. Podobnie jak większość zdrowych olejów, olej rydzowy również nie powinien być wystawiany na światło słoneczne. Najlepiej trzymać go w szklanej butelce, w lodówce w temperaturze 4-10°C. Całkiem dobrze znosi jednak również temperaturę do 20°C, więc w chłodniejszych miesiącach może być trzymany w szafce.
Wytłaczanie oleju rydzowego
Dla ciekawskich dodajmy jeszcze, jak wygląda proces tłoczenia oleju rydzowego. Otóż najpierw zbiera się nasiona z dojrzałej lnianki, a następnie suszy je i oczyszcza. Tak przygotowane ziarna umieszczane są w prasie olejowej, w której następuje proces wytłaczania na zimno.
Równie ważne jest oczyszczanie pozyskanego tłuszczu. Najkorzystniejszą i najmniej inwazyjną metodą jest tzw. sedymentacja. Polega ona po prostu na tym, że cięższe elementy opadają na dno, a pozostałą część można zebrać. Proces ten odbywa się w chłodni, a oczyszczona warstwa jest już gotowa do wykorzystania.
Autorka:
Paulina Maludy Od niedawna w świecie zdrowej żywności. Fanka kawy specialty i alternatywnych metod parzenia.
