Właściwości i zastosowanie produktów pszczelich - zdrowie prosto z natury

Produkty pszczele to nie tylko smaczne i zdrowe miody, w końcu korzyści z pracy pożytecznych owadów są znacznie szersze. Pozytywny wpływ ma zdrowie człowieka ma także propolis, mleczko pszczele oraz wosk pszczeli. Zobacz, jakie są ich najważniejsze właściwości i jak z tego korzystać!

Spis treści:

1. Jak powstają produkty pszczele i jakie mają właściwości
2. Miód - najbardziej popularny pszczeli produkt
3. Pyłek kwiatowy - naturalne źródło składników odżywczych
4. Propolis - naturalny antybiotyk pszczelarzy
5. Mleczko pszczele - eliksir młodości
6. Wosk pszczeli – naturalny wybór dla skóry i produktów domowych
7. Dlaczego warto sięgać po produkty pszczele?
8. Podsumowanie i społeczne znaczenie produktów pszczelich

Jak powstają produkty pszczele i jakie mają właściwości

Produkty pszczele – jak sugeruje nazwa – to efekty pracy pożytecznych owadów. Jednakże można podzielić je na dwie grupy.

1. Pierwszą stanowią te, które są wytwarzane tylko przez organizmy robotnic. Należą do nich mleczko pszczele i wosk pszczeli.
2. Druga grupa to produkty, które pszczoły tworzą korzystając z surowców „zewnętrznych”, np. nektaru i pyłku. To miód, pyłek, pierzga i propolis. Produkty pszczele spełniają różne zadania w społeczności pszczół, a przy okazji są wykorzystywane przez człowieka. Dla przykładu propolis (kit pszczeli) powstaje przez zmieszanie śliny owadów z woskiem pszczelim, a także żywicami pochodzącymi z roślin. Służy do dezynfekcji komór w ulu. Z kolei pierzga to przetworzony pyłek będący podstawowym pożywieniem pszczół.

Miód - najbardziej popularny pszczeli produkt

Miód, nazywany „płynnym złotem” to najpopularniejszy produkt pszczeli. Jest ceniony nie tylko za właściwości, ale także za smak. Poszczególne gatunki miodu różnią się konsystencją, barwą, bukietem smakowym (mogą być bardziej słodkie, cierpkie lub kwaskowate), a także właściwościami. Dlatego warto korzystać z różnych miodów.

Jak powstaje i co zawiera miód?

Miód pszczeli to mieszanina nektaru, pyłku roślinnego oraz enzymów pochodzących ze śliny owadów. Robotnice zbierają nektar za pomocą aparatów gębowych, a następnie przenoszą go do ula. Już w trakcie transportu ulega procesowi fermentacji. W ulu jest przechowywany w plastrach, gdzie dochodzi do odparowywania wody, a miód nabiera odpowiedniej konsystencji. Gdy jest gotowy, pszczoły zabezpieczają plastry woskiem. Całościowy proces jest oczywiście bardziej skomplikowany. 

Korzyści zdrowotne związane z jedzeniem miodu

Miód jest jednym z najlepszych naturalnych środków na budowanie odporności. Ma właściwości antybakteryjne, przeciwgrzybiczne i przeciwzapalne, dlatego stosuje się go pomocniczo przy infekcjach. Łagodzi bóle gardła, kaszel i objawy przeziębienia. Poprawia trawienie (przydatne przy niestrawnościach). Zmniejsza ryzyko wystąpienia chorób serca i miażdżycy. Zewnętrznie jest wykorzystywany do przyspieszenia gojenia ran. Właściwości mogą nieco różnić się w zależności od gatunku miodu. Oprócz tego jest przysmakiem, wykorzystywanym w deserach, napojach, jako składnik kanapek, a nawet wypieków.

Pyłek kwiatowy - naturalne źródło składników odżywczych

Pyłek kwiatowy to skarbnica substancji aktywnie czynnych. Do dziś odkryto ok. 470 związków, a dokładny skład wciąż nie jest poznany. Jest to zresztą zależne od wielu zmiennych, np. gatunku rośliny i rejonu uprawy. Dobroczynne właściwości pyłku kwiatowego były znane już w czasach starożytnych. Chętnie korzystają z niego sportowcy, gdyż obniża poziom kwasu mlekowego i poprawia utlenienie krwi. Jest zalecany dla osób na diecie. Podobnie jak miód poprawia odporność i zmniejsza ryzyko wystąpienia infekcji. Chroni wątrobę przed zatruciem. W formie przetworzonej, tzn. jako pierzga, ma jeszcze szersze właściwości.

Jak powstaje i co zawiera pyłek kwiatowy?

Pyłek kwiatowy jest zbierany przez robotnice z kwiatów (męskich). Pszczoły mieszają go ze śliną, a następnie formują w kuleczki i przenoszą na odnóżach do ula. Jest mieszany z miodem i ubijany w  plastrach, gdzie ulega fermentacji mlekowej, przez co staje się odporny na pleśń i procesy gnilne. W taki sposób z pyłku powstaje pierzga. Produkt pszczeli jest bogatym źródłem białka. Ma więcej związków należących do tej grupy niż jakikolwiek produkt pochodzenia zwierzęcego. Ponadto zawiera wiele witamin (A, grupa B, C, D, E, H), sole mineralne, błonnik, cukry, karotenoidy i enzymy.

Propolis - naturalny antybiotyk pszczelarzy

Propolis, znany także jako kit pszczeli dla pszczół jest materiałem konstrukcyjnym. Do jego produkcji owady najczęściej wykorzystują pyłek drzew, np. topoli i olchy. Dla człowieka to cenny naturalny pokarm, zaliczany do grupy „naturalnych antybiotyków”.

Jak powstaje i co zawiera propolis?

Propolis powstaje przez zmieszanie wosku pszczelego ze śliną owadów i żywicą roślin. Pszczoły wytwarzają go bezpośrednio na pąkach, a później zeskrobują aparatem gębowym. Propolis służy do uszczelniania i dezynfekcji komór w ulu. W składzie zawiera najwięcej substancji żywicznych, a ponadto wosk pszczeli, substancje lotne, pyłek kwiatowy, witaminy, sole mineralne, flawonoidy i terpeny.

W jaki sposób można wykorzystać propolis do poprawy zdrowia?

Propolis ma działanie przeciwbakteryjne, przeciwwirusowe i przeciwbakteryjne. Poprawia odporność. Sprawdza się przy dolegliwościach układu pokarmowego. W formie nalewek i kropel stosuje się go na schorzenia układu oddechowego, np. zapalenia oskrzeli. Obniża poziom złego cholesterolu we krwi. Pomaga na problemy dermatologiczne.

Mleczko pszczele - eliksir młodości

Mleczko pszczele bywa niedoceniane jako produkt pszczeli, a tymczasem ze względu na dobroczynne właściwości jest nazywane „eliksirem młodości”. To galaretowata substancja, która jest przyjmowana przez człowieka zarówno w formie naturalnej, jak i przetworzonej. Ma podobne właściwości co pozostałe produkty pszczele. W zasadzie usprawnia pracę wszystkich układów, łącznie z nerwowym. Poprawia samopoczucie i zapobiega zmęczeniu. Pobudza regenerację tkanek, dlatego jest wykorzystywane przy złamaniach i uszkodzeniach kości. Opóźnia procesy starzenia.

Jak powstaje i co zawiera mleczko pszczele?

Mleczko pszczele to wydzieliny gardzielowe młodych robotnic. Jest wykorzystywane do karmienia larw. To jedyny pokarm królowej przez cały okres jej życia! Warto zaznaczyć przy tym, że matka żyje nawet do 40 razy dłużej od innych pszczół. Mleczko pszczele składa się z wody, cukrów, aminokwasów, lipidów, soli mineralnych i witamin.

Wosk pszczeli – naturalny wybór dla skóry i produktów domowych

Wosk pszczeli ma zwartą, lekko tłustą konsystencję. Od wieków jest wykorzystywany do produkcji świec. W czasie palenia wydziela przyjemny zapach. W celach leczniczych stosuje się głównie na choroby skóry, czyraki, reumatyzm. To także naturalny kosmetyk. Żucie wosku pomaga na nieżyt jamy ustnej i gardła. Wosk pszczeli nie jest trawiony przez organizm, lecz wydalany (uwalniane i pobierane są zawarte w nim substancje aktywne).

Jak powstaje i co zawiera wosk pszczeli?

Wosk pszczeli to wydzielina gruczołów woskowych pszczół, które znajdują się na spodniej części odwłoka. Pszczoły używają go do tworzenia plastrów. Ponadto służy do naprawiania uszkodzeń. Zawiera beta-karoten, chryzynę, flawonoidy, kwas masłowy, skwalen i wolne kwasy tłuszczowe. Łącznie wyróżnia się około 300 związków.

Dlaczego warto sięgać po produkty pszczele?

Miód i inne produkty pszczele mają szerokie zastosowanie w leczeniu chorób, zapobieganiu, a także w kosmetyce. Przede wszystkim jest to naturalny sposób na poprawę odporności. Korzystanie z miodu to również korzyść dla podniebienia, jednakże nie można bagatelizować roli pozostałych produktów pszczelich.

Podsumowanie i społeczne znaczenie produktów pszczelich

Pszczeli produkt towarzyszy człowiekowi od zarania dziejów. W Hiszpanii odnaleziono malowidła naskalne przedstawiające proces pozyskiwania miodu przez człowieka, datowane na 10-15 tys. lat. W Egipcie naczynia wypełnione miodem pozostawiano w grobowcach faraonów. Przez wiele wieków napoje słodzono wyłącznie miodem. W pradawnej Polsce miód jedzono i pito, przynajmniej tak pisał Gall Anonim. 

W dużym zakresie wykorzystywano także pozostałe produkty pszczele. Przykładem jest propolis, który w starożytnym Egipcie wykorzystywano do leczenia ran, a także mumifikowania ciał zmarłych. Grecy wierzyli, że mleczko pszczele chodzi w skład ambrozji. Arystoteles zalecał je na poprawę sił witalnych. Słynny arabski lekarz, Abu Ali Husain ebn Abdallah Ebn-e Sina, żyjący na przełomie X i XI wieku, promował wosk pszczeli jako środek na kaszel. W kolejnych stuleciach technologie i nauka poszły do przodu, ale popularność produktów pszczelich nie zmalała. Miód i inne produkty pszczele wciąż służą człowiekowi. Mają ogromne, wręcz ponadczasowe znaczenie społeczne.

Źródła:

1. M.Mazik; Dary Pszczół, Ergos 2019
2. Gala J., Miód i produkty pszczele w profilaktyce, INTERMEDLEX, Kraków 1994.
3. Kędzia B., Pochodzenie propolisu w świetle teorii i badań naukowych, Instytut Roślin i Przetworów Zielarskich, Poznań.
4. Tichonow A. I., Bondarenko L. A., Jarnych T. G., Szpyczak O. S., Kowal W. M., Skrypnik–Tichonow R. I., Miód naturalny w medycynie i farmacji. Pochodzenie, właściwości, zastosowanie, preparaty lecznicze, Narodowy Uniwersytet Farmaceutyczny Ministerstwa Ochrony Zdrowia Ukrainy, Stróże 2017.