Tran na odporność - jak i kiedy stosować?

Spis treści:

1. Co to jest tran?
2. Dlaczego tran pozytywnie wpływa na odporność?
3. Tran na odporność dla dzieci
4. Olej z wątroby dorsza - skuteczny suplement na odporność
5. Najlepszy tran na odporność - jak go wybrać?
6. Przeciwwskazania do stosowania tranu na odporność

Co to jest tran?

Tran, tran norweski to inaczej olej rybi. Prawdziwy tran pozyskiwany jest ze świeżych wątróbek dorsza (łac. Gadus morhua Linne) z rodziny dorsza (łac. Gadidae). Potocznie tranem nazywa się również olej wytwarzany z wątroby rekina grenlandzkiego, wieloryba lub łososia. Tran to źródło kwasów omega (DHA i EPA) oraz naturalne źródło witamin A i D3. Jak tran wspiera odporność organizmu?

Dlaczego tran wpływa na odporność?

Miód, cytryna, imbir, a także tran norweski to 4 produkty, które cieszą się szczególnym zainteresowaniem w „sezonie grypowym”. Dlaczego olej z wątróbek dorsza znalazł się na tej liście? Czy tran poprawia funkcjonowanie układu odpornościowego, czy jest to chwyt marketingowy?

Żeby odpowiedzieć na to pytanie najlepiej zacząć od wyjaśnienia, jakie cenne związki zawiera tran?

1. Po pierwsze jest on dobrym źródłem kwasu dokozaheksaenowego (DHA) i eikozapentaenowego (EPA). Zarówno DHA, jak i EPA należą do niezbędnych nienasyconych kwasów tłuszczowych (NNKT), które nie są produkowane w organizmie. Pewna ilość powstaje w wyniku przemian kwasu alfa-linolenowego (ALA), jednak jest to proces mało efektywny, który nie zaspokaja potrzeb organizmu. Kwasy DHA i EPA, zawarte w tranie wzmacniają odporność, wykazują silne działanie przeciwzapalne i wspomagają prawidłowe funkcjonowanie układu immunologicznego. Przyczyniają się do złagodzenia stanu zapalnego towarzyszącego infekcjom, a także sprawniejszego usuwania groźnych patogenów z organizmu.  Rolę kwasów omega w diecie omawiamy w dedykowanym artykule "Dlaczego w twojej diecie nie może zabraknąć kwasów Omega 3?"

2. To nie wszystko. Argumentem przemawiającym za tym, że tran na odporność to dobry wybór jest to, ze tran to naturalne źródło witamin. Tran zawiera witaminę D3 (7 uq w 2,5 ml oleju). Wykazuje ona zdolność do łagodzenia stanu zapalnego, spowalniania proces replikacji wirusa, a także nasilenia ekspresji genów odpowiedzialnych za usuwanie wolnych rodników (cząsteczek posiadających niesparowany elektron). Jest to bardzo ważne, ponieważ infekcje sprzyjają powstawaniu nadmiernych ilości wolnych rodników. Wiąże się to z ryzykiem uszkodzenia komórek organizmu, a także wystąpienia różnych chorób w przyszłości (m.in. miażdżycy, cukrzycy typu 2).

3. Tran zawiera witaminę A, nazywaną również witaminą przeciwzapalną, z powodu jej kluczowej roli we wspieraniu funkcji odpornościowych. Wykazuje ona silne właściwości antyoksydacyjne. Tym samym zapobiega stresowi oksydacyjnemu, który osłabia funkcjonowanie układu odpornościowego i wzmaga reakcje zapalne.

Dlaczego warto zażywać tran w okresie przeziębień?

Choroba przeziębieniowa (inaczej przeziębienie) to zespół objawów spowodowanych zakażeniem wirusem. Znanych jest ponad 200 typów wirusów, które są przyczyną przeziębienia. Jest to jedna z najczęściej rozpoznawanych chorób w trakcie wizyty lekarskiej. Częściej dotyka dzieci, dlatego tak ważne jest pytanie: jak tran wspomaga układ odpornościowy w walce z wirusami?

Jednym ze sposobów na zapobieganie przeziębieniu oraz wspomaganie jego leczenia jest podawanie tranu. Tran wspomaga układ immunologiczny, działa przeciwzapalnie, spowalnia proces replikacji wirusa i zapobiega rozprzestrzenianiu się infekcji. 

Tran dla dzieci to olej pozyskiwany ze świeżych wątróbek dorsza (Gadus morhua Linne). Stanowi bogate źródło kwasów DHA i EPA (omega-3). Ponadto zawiera witaminy A i D3.  Składniki zawarte w tranie wspomagają odporność i powodują, że łagodzi stan zapalny, występujący przebiegu infekcji bakteryjnych czy wirusowych. Co więcej, wspomaga odporność organizmu poprzez korzystny wpływ na funkcjonowanie komórek układu odpornościowego. 

Tran na odporność dla dzieci

Czy tran na odporność dla dzieci to dobry wybór? Poniżej znajdziesz odpowiedź na pytanie o to, w jaki sposób tran wspomaga układ odpornościowy dziecka?

Jak tran wpływa na wzmocnienie odporności dziecka?

Dlaczego tran na odporność? Składniki obecne w tranie wzmacniają odporność dziecka w różny sposób:

• uszczelniają błony śluzowe, co utrudnia drobnoustrojom chorobotwórczym przenikanie do wnętrza organizmu i wywołanie infekcji;

• neutralizują wolne rodniki (czyli atomy lub cząsteczki, które mają niesparowane elektrony) – ich nadmiar w organizmie wzmaga reakcje zapalne;

• łagodzą stan zapalny;

• hamują proces namnażania się wirusów;

• mają korzystny wpływ na funkcjonowanie komórek układu odpornościowego;

• usprawniają usuwanie drobnoustrojów chorobotwórczych z organizmu;

Jakie składniki w tranie wspomagają odporność dziecka?

Kwasy EPA i DHA odpowiadają w głównej mierze za działanie przeciwzapalne, uszczelnianie błon śluzowych, a także sprawne funkcjonowanie układu odpornościowego dzieci. Z kolei witamina D ma zdolność do pobudzania produkcji przeciwdrobnoustrojowych cząsteczek. Ich rolą jest hamowanie procesu namnażania się wirusa i łagodzenie stanu zapalnego. 

W jednym z badań zaobserwowano, że suplementacja witaminy D zmniejsza ryzyko infekcji układu oddechowego o 12% [1]. Z kolei w badaniach przeprowadzonych w czasie pandemii wirusa SARS-CoV-2 wykazano, że istnieje związek między stężeniem witaminy D w organizmie a ryzykiem infekcji wirusowej oraz ciężkością jej przebiegu [2,3].

Witamina A z kolei, ma istotne znaczenie w procesie dojrzewania komórek układu odpornościowego, dlatego tak ważne, by podawać dziecku witaminę A na wzmocnienie odporności dziecka.

Jakie są korzyści ze stosowania tranu dla odporności u dzieci?

Czy warto suplementować tran dzieciom? Tak, ponieważ tran norweski uzupełnia dietę w składniki, których organizm dziecka nie jest w stanie wytworzyć w wystarczających ilościach. Chodzi tu o kwasy EPA i DHA oraz witaminę D3 i A, które wpływają na wzmocnienie odporności dziecka.

Dlaczego to takie ważne? Niedobory tych składników objawiają się m.in. osłabieniem odporności, pogorszeniem pamięci i koncentracji, przewlekłym zmęczeniem, skurczami mięśni czy osłabieniem układu kostnego.

Jak podawać tran dzieciom dla poprawy odporności?

Tran pomaga na odporność u dzieci. Jednak, żeby tak było trzeba przyjmować go systematycznie i w odpowiednich ilościach.

Jakie są zalecane dawki tranu na wspomaganie odporności dziecka?

Przed pierwszym podaniem tranu warto zapoznać się z informacjami podanymi przez producenta i skonsultować się z lekarzem pediatrą. Z reguły zalecana dawka tranu dla dziecka powyżej 3. roku życia to 2,5 ml (czyli pół łyżeczki). Tran dla niemowląt można podawać w dawce pół łyżeczki.

Jak dawkować tran dla dzieci na odporność? Dawkowanie tranu na odporność niemowlaka i dziecka

Jak powinno się dawkować tran na odporność? Zanim zaczniecie brać suplementy na odporność, skonsultujcie się z lekarzem pediatrą. Ustali on zalecaną dawkę biorąc pod uwagę m.in. ewentualne alergie pokarmowe i inne suplementy diety lub leki, które przyjmuje dziecko. Jak suplementować tran dzieciom?

Tran dla niemowląt na odporność - jak dawkować?
Tran najwyższej jakości powinien być wprowadzony do codziennej diety dziecka jak najszybciej. Już od 4 tygodnia życia warto zacząć wspierać zdrowie i rozwój maluszka. Na początku zaleca się podawać pół łyżeczki tranu dziennie, a następnie zwiększyć ilość do 5 ml dla większych korzyści.

Tran dla dwulatka - jak dawkować?

Zacznij od małej dawki 2,5 ml (czyli pół łyżeczki) i stopniowo zwiększaj ilość do 5 ml. Wierz, że z czasem będziesz w stanie osiągnąć zamierzony efekt. Jesteśmy pewni, że uda Ci się to zrobić!

Najlepszy tran na odporność dla dzieci i dorosłych - jak go wybrać?

Już wiecie, że systematyczne przyjmowanie tranu pomaga uniknąć niedoborów kwasów omega-3 i witaminy D, a także wzmacnia układ odpornościowy dziecka. Pozostaje jeszcze pytanie o to, jaki tran na odporność dla dziecka i dorosłego wybrać? Czym kierować się przy wyborze tranu na odporność? 

Na co zwrócić uwagę wybierając tran na odporność?

1. Pierwszą rzeczą, na którą należy zwrócić uwagę wybierając tran na odporność jest skład. Prawdziwy tran to olej pozyskiwany z wątróbek dorsza. W sprzedaży dostępne są różne produkty polecane na lepszą odporność. Łatwo pomylić prawdziwy tran z olejem z wątroby rekina. W związku z tym najpierw upewnij się, czy kupujesz olej pozyskiwany z wątróbek dorsza.

2. Druga ważna kwestia to skład tranu (szukaj go na opakowaniu). Jeśli przyjmowanie oleju ma przynieść pożądane efekty ważne jest, aby charakteryzował się wysoką zawartością kwasów DHA i EPA. Prawdziwy tran to naturalne źródło witamin A i D3. 
   Wśród produktów Olini znajdziesz wysokiej jakości tran norweski - olej ze świeżych wątróbek dorsza (łac. Gadus morhua Linne) z rodziny dorsza (łac. Gadidae). Wyróżnia się wysoką zawartością kwasów omega-3, witaminy D, a ponadto stanowi źródło witamin A i E. Dodatkowo jest to tran, który charakteryzuje się korzystnym stosunkiem omega 9 : 6 : 3 (14 : 1 : 12,1). Jedna łyżeczka (2,5 ml) tranu Olini dostarcza:

• 195,6 mg (0,20 g) kwasu EPA,

• 222 mg (0,22 g) kwasu DHA,

• 7 uq (280 j.) witaminy D,

• 913 uq witaminy A.

Kapsułka czy olej - który formę tranu lepiej spożywać na odporność?

Jak wybrać najlepszy tran? Skład jest najważniejszy, ale przy zakupie warto wziąć pod uwagę również postać tranu. Co będzie lepsze? Kapsułka, a może płynny olej?

Skład jest najważniejszy. Jednak, aby tran dla dzieci działał, powinien być przyjmowany regularnie. Tu pojawia się kwestia smaku oraz postaci, w jakiej jest sprzedawany (płyn lub kapsułki). Niektóre dzieci nie tolerują naturalnego smaku tranu. W takim przypadku można wymieszać go z posiłkiem, aby zneutralizować nieprzyjemny smak.

Przed zakupem tranu w kapsułkach warto upewnić się, że zamknięty w nich olej jest tłoczony na zimno. Wspomniane wymagania dotyczą również tranu w formie płynnej. Jednak w przypadku oleju łatwiej sprawdzić, czy faktycznie je spełnia.

Aby wybrać najlepszy tran, należy wziąć pod uwagę nie tylko jakość, ale i indywidualne preferencje. W przypadku dzieci ważnym czynnikiem jest także wiek. Mniejsze dzieci mogą mieć problem z połknięciem kapsułek, dlatego olej będzie dla nich lepszym wyborem. Jednak pojawia się tu kolejna przeszkoda – niektóre dzieci nie tolerują smaku oleju z wątróbek dorsza. W takim przypadku można spróbować podać go w czasie posiłku albo wymieszać z sokiem lub syropem czy miodem.

Na odporność tran czy olej z czarnuszki?

Co będzie lepsze na odporność – tran czy olej z czarnuszki? Oba! Są to oleje o różnym profilu kwasów tłuszczowych. Tran wyróżnia się wysoką zawartością kwasów EPA i DHA. Z kolei olej z czarnuszki zawiera około 50% kwasu linolowego (omega-6) i tymochinon, który działa przeciwzapalnie i reguluje pracę układu odpornościowego.

Nic nie stoi na przeszkodzie, aby połączyć dawkowanie tranu z olejem z czarnuszki. Pomoże to zachować równowagę kwasów omega-6/omega-3 i kompleksowo zadbać o odporność.

Przeciwwskazania do stosowania tranu na odporność

Nawet najlepszy tran na odporność może powodować skutki uboczne, przyjmowanie tranu w zbyt dużych ilościach może mieć konsekwencje. Co więcej, choć olej z wątróbek dorsza zawiera wiele cennych składników istnieją pewne przeciwwskazania do jego podawania. 

Kiedy nie powinno się spożywać tranu?

Zanim zaczniecie suplementować tran dzieciom czy sobie - szczególną ostrożność należy zachować, jeśli:

1. Ty lub Twoje dziecko przyjmujecie witaminę A i/lub D z innych źródeł. Tran jest dobrym źródłem tych witamin, dlatego przyjmowanie go w zbyt dużych ilościach może doprowadzić do hiperwitaminozy.

2. Poza tym przeciwwskazaniem do podawania tranu jest przyjmowanie niektórych leków (np. przeciwzakrzepowych, antybiotyków).

3. Podawanie tranu nie jest również zalecane w przypadku kamicy nerkowej. Jest to choroba kojarzona z osobami dorosłymi. Jednak okazuje się, że coraz częściej dotyka również dzieci. Szacuje się, że w ciągu ostatniej dekady nastąpił pięciokrotny wzrost częstości występowania kamicy nerkowej u dzieci. 

Kto powinien skonsultować się z lekarzem przed rozpoczęciem suplementacji tranem?

Szczególną ostrożność należy zachować w przypadku dzieci. Tak naprawdę każdy rodzic powinien skonsultować się z lekarzem pediatrą, który pomoże ustalić dawkowanie tranu. 

Co nie oznacza, że osoby dorosłe mogą przyjmować tran według własnych preferencji. Konsultacja z lekarzem jest wskazana szczególnie w przypadku chorób przewlekłych, które wiążą się z koniecznością przyjmowania leków. 

Warto zwrócić się po pomoc do lekarza również w przypadku ciąży i karmienia piersią. 

Jakie mogą być skutki uboczne stosowania tranu?

Podawanie tranu w nadmiernych ilościach może doprowadzić do wystąpienia skutków ubocznych:

1. Jednym z nich jest hiperwitaminoza. Przy zbyt dużej podaży witaminy A pojawiają się objawy takie jak: powiększenie wątroby, nadmierna pobudliwość czy bóle głowy. 

2. Z kolei w przypadku witaminy D, objawy hiperwitaminozy to m.in. nudności, utrata apetytu, bóle brzucha i głowy, opóźnienie rozwoju fizycznego i umysłowego. Ryzyko jej wystąpienia rośnie w okresie letnim, ponieważ w tym czasie dochodzi do syntezy większych ilości witaminy D w skórze. 

Tran na odporność to dobry wybór. Możesz przyjmować go przez cały rok, by wesprzeć wzmacnianie układu immunologicznego. Pamiętając o tym, że warto skonsultować tę kwestię z lekarzem i wybrać olej odznaczający się najwyższą jakością. 

Źródła:

1. Materac, Ewa, Zbigniew Marczyński, and Kazimiera Henryka Bodek. "Rola kwasów tłuszczowych omega-3 i omega-6 w organizmie człowieka." Bromat Chem Toksykol 46.2 (2013): 225-233.

2. Lipiec, Agnieszka, and Piotr Rapiejko. "Alergia czy przeziębienie–temat wciąż aktualny." Alergoprofil 17.3 (2021): 27-33.

3. Lentjes, Marleen AH, et al. "Cod liver oil supplement consumption and health: cross-sectional results from the EPIC-Norfolk cohort study." Nutrients 6.10 (2014): 4320-4337.

4. Bochniewska, Violetta, Anna Jung, and Marianna Lichosik. "Aktualne problemy kamicy układu moczowego u dzieci." Pediatria i Medycyna Rodzinna 4.6 (2010): 298-303.

5. Parolini, Cinzia. “Effects of Fish n-3 PUFAs on Intestinal Microbiota and Immune System.” Marine drugs vol. 17,6 374. 22 Jun. 2019.

6. D'Vaz, N et al. “Fish oil supplementation in early infancy modulates developing infant immune responses.” Clinical and experimental allergy : journal of the British Society for Allergy and Clinical Immunology vol. 42,8 (2012): 1206-16. 

7. Sajkowska-Kozielewicz, Joanna J., and Katarzyna Paradowska. "Witamina D–składnik o wielostronnym działaniu." Herbalism 2.1 (2016): 35-58.

8. Martineau AR, Jolliffe DA, Hooper RL et al. Vitamin D supplementation to prevent acute respiratory tract infections: Systematic review and meta-analy-sis of individual participant data. BMJ. 2017; 356: i6583.

9. Raharusun P, Priambada S, Budiarti C et al. Patterns of COVID-19 Mortality and Vitamin D: An Indonesian Study. SSRN Electronic Journal. 2020. 

10. D’Avolio A, Avataneo V, Manca A et al. 25-Hydroxyvitamin D Concentrations Are Lower in Patients with Positive PCR for SARS-CoV-2. Nutrients. 2020; 12(5): 1359.

11. KRZYSIK, MONIKA, JADWIGA BIERNAT, and HALINA GRAJETA. "Wpływ wybranych składników odżywczych pożywienia na funkcjonowanie układu odpornościowego Cz. II. Immunomodulacyjne działanie witamin i pierwiastków śladowych na organizm człowieka." Adv. Clin. Exp. Med 16.1 (2007): 123-133.

12. Wypych, Tomasz P., Benjamin J. Marsland, and Niki DJ Ubags. "Wpływ diety na odporność i choroby układu oddechowego."

Autorka:

Dietetyk Paulina Górska
Absolwentka kierunku dietetyka na Warszawskim Uniwersytecie Medycznym (studia I stopnia) i Uniwersytecie Medycznym w Poznaniu (studia II stopnia). Doktorantka Uniwersytetu Medycznego w Poznaniu. Pasjonatka zdrowego stylu życia, autorka publikacji na temat zdrowego odżywiania, suplementacji i ziołolecznictwa. Właścicielka poradni dietetycznej Kobieca Strona Dietetyki (www.kobiecastronadietetyki.pl).