Tran - właściwości, zastosowanie i dawkowanie. Na co pomaga olej z dorsza?

Spis treści:

1. Co to jest tran i co zawiera?
2. Tran - właściwości oleju z dorsza
3. Tran na co pomaga?
4. Tran - zastosowanie oleju z wątroby dorsza
5. Tran - dawkowanie: ile i jak często należy go stosować?
6. Tran - przeciwskazania
7. Jaki tran kupić?

Co to jest tran i co zawiera?

Co to jest tran? Tran to olej ze świeżych wątróbek dorsza (łac. Gadus morhua Linne) z rodziny dorsza (łac. Gadidae). 

Co zawiera tran? Skład tranu, który odpowiada za cenne właściwości i działanie to:

• wielonienasycone kwasy tłuszczowe omega-3 (kwas dokozaheksaenowy – DHA i eikozapentaenowy – EPA)
• witaminy rozpuszczalne w tłuszczach (A, D, E). 

Tran - właściwości zdrowotne

Dlaczego warto sięgnąć po tran? Właściwości i zastosowanie tranu obejmują nie tylko poprawę zdrowia skóry i włosów, ale także wzmacnianie odporności oraz redukcję stanów zapalnych. Tran zawiera kwasy omega-3, które mają korzystny wpływ na pracę serca oraz układu krążenia. Dodatkowo tran z dorsza posiada właściwości antyoksydacyjne, które pomagają w walce z wolnymi rodnikami i spowalniają procesy starzenia się organizmu. Dzięki regularnemu spożywaniu tranu możemy zyskać energię, poprawić nasze samopoczucie oraz wzmocnić organizm. Jakie właściwości zdrowotne ma tran i dlaczego nie od dziś mówi się, że warto go przyjmować?

Olej z wątroby dorsza właściwości

Ze względu na wysoką zawartość wielonienasyconych kwasów tłuszczowych omega-3 oraz witamin rozpuszczalnych w tłuszczach tran wykazuje szereg właściwości zdrowotnych:

• działa przeciwzapalnie,
• przyspiesza proces regeneracji,
• wspiera prawidłową pracę układu immunologicznego,
• zapewnia prawidłowe funkcjonowanie nabłonka i uczestniczy w produkcji śluzu,
• jako dobre źródło witaminy D reguluje gospodarkę wapniowo-fosforową,
• tran korzystnie wpływa na pracę ośrodkowego układu nerwowego i zapewnia prawidłowy rozwój intelektualny niemowląt.

Tran, na co pomaga?

Olej z wątroby dorsza jest dobrym źródłem kwasów EPA i DHA oraz witamin rozpuszczalnych w tłuszczach. W związku z tym wzmacnia odporność i wspomaga leczenie przeziębienia, reguluje stężenie cholesterolu i trójglicerydów we krwi, a także ma korzystny wpływ na układ sercowo-naczyniowy, kostny i nerwowy. Co więcej, poprawia kondycję skóry i włosów. Tran - na co pomaga oprócz wymienionych dolegliwości?

Tran na odporność: jak wspiera układ immunologiczny?

Wielonienasycone kwasy tłuszczowe omega-3, których dostarcza tran wykazują właściwości immunomodelujące. Oznacza to, że regulują odpowiedź organizmu na infekcje i są niezbędne do zwalczania reakcji zapalnej. Co więcej, wpływają na działanie komórek układu odpornościowego i sprawiają, że drobnoustroje chorobotwórcze są sprawniej usuwane z organizmu. Można mówić, że tran wspiera odporność.

Tran na przeziębienie

Przeziębienie to zespół objawów spowodowanych zakażeniem wirusowym. Jego najczęstszą przyczyną są rynowirusy, które odpowiadają za 40-50% przypadków. Można się przed nimi uchronić na różne sposoby. Jednym z nich jest spożywanie tranu. 

W składzie tranu znajduje się kilka składników, które wspomagają leczenie przeziębienia. Zaliczają się do nich wielonienasycone kwasy tłuszczowe omega-3, które działając na błony komórkowe ograniczają rozprzestrzenianie się infekcji. Dodatkowo łagodzą stan zapalny, który towarzyszy infekcjom.

Tran ma duże znaczenie w profilaktyce i leczeniu przeziębienia również ze względu na wysoką zawartość witaminy D. Jest to witamina, która działa stymulująco na układ odpornościowy. Wspomaga zarówno leczenie przeziębienia wywołanego wirusem, jak i infekcji bakteryjnych. 

Tran na wzmocnienie organizmu

Już od lat 60. XX wieku tran jest uznawany za naturalny sposób na wzmocnienie organizmu. Zawarte w nim składniki mają korzystny wpływ na układ odpornościowy, wspomagają walkę z infekcjami bakteryjnymi i wirusowymi, a także łagodzą stan zapalny.  

Tran na skórę

Zaburzenia skórne są jednymi z pierwszych objawów niedoboru niezbędnych nienasyconych kwasów tłuszczowych (NNKT) w organizmie. Ich deficyt skutkuje przezskórną utratą wody, łatwiejszym przenikaniem substancji drażniących z zewnątrz, utratą elastyczności i suchością skóry.

Do NNKT zaliczają się m.in. kwasy EPA i DHA obecne w tranie. Przyjmowanie oleju z wątroby dorsza wspomaga prawidłowe funkcjonowanie bariery naskórkowej. Dzięki temu skóra jest odpowiednio nawilżona, gładka i mniej podatna na działanie szkodliwych substancji z zewnątrz. W utrzymaniu dobrej kondycji skóry pomagają również inne składniki tranu. Mowa tu o witaminach A i E, które mają właściwości antyoksydacyjne i opóźniają proces starzenia. 

Tran na łuszczycę

Łuszczyca to przewlekła, układowa choroba zapalna. W związku z tym ważną rolę w jej leczeniu odgrywają związki o działaniu przeciwzapalnym. Należą do nich m.in. kwasy EPA i DHA obecne w tranie. 

W badaniu przeprowadzonym przez Lassus i wsp. zaobserwowano, że po 8 tygodniach przyjmowania 1122 mg EPA i 756 mg DHA dziennie większość osób badanych zgłaszała zmniejszenie dolegliwości bólowych. Podobnych wyników dostarczyły inne badania, w których odnotowano również złagodzenie innych objawów choroby (złuszczania, świądu i rumienia) [1].

Tran na wypadanie włosów

Tran ma korzystny wpływ nie tylko na zdrowie i stan skóry, ale i włosy. Wszystko dzięki wysokiej zawartości wielonienasyconych kwasów omega-3, które zapewniają właściwe nawilżenie skóry głowy, zapobiegają łamliwości włosów i rozdwajaniu się końcówek. Ponadto znajdują zastosowanie w leczeniu łuszczycy i atopowego zapalenia skóry (AZS), które mogą pogarszać stan skóry głowy i włosów. 

Na ten moment nie ma zbyt wielu dowodów naukowych na korzystne działanie tranu na wypadanie włosów. Wyniki jednego z badań opublikowano w 2017 na łamach czasopisma Journal of Clinical and Aesthetic Dermatology. Zaobserwowano w nim, że u 8 z 10 osób badanych nastąpił wzrost włosów po podawaniu 2 razy dziennie suplementu zawierającego m.in. olej rybi [2]. 

Tran na cholesterol

Tran na cholesterol? Kwasy DHA i EPA obecne w tranie mają korzystny wpływ na profil kwasów tłuszczowych. Przyczyniają się do zwiększenia stężenia HDL-C (tzw. dobrego cholesterolu) i zmniejszenia stężenia LDL-C (tzw. złego cholesterolu).

Metaanaliza 21 badań wykazała, że u około 8 000 osób przyjmujących wielonienasycone kwasy tłuszczowe (w dawce 0,8-5,4 g/d) doszło do zwiększenia stężenia HDL-C o 1,6 mg/dl i zmniejszenia stężenia LDL-C o 6 mg/dl [3]

Tran na obniżenie trójglicerydów

Najbardziej wyraźnym efektem działania kwasów omega-3 jest zmniejszenie stężenia trójglicerydów. W metaanalizie 72 badań (z zastosowaniem placebo) zaobserwowano, że przyjmowanie 3-4 g DHA i EPA prowadzi do zmniejszenia stężenia trójglicerydów o 25-35% [5]. 

Dlaczego jest to tak ważne? Zbyt wysokie stężenie trójglicerydów wiąże się z większym ryzykiem miażdżycy, nadciśnienia tętniczego, udaru mózgu i zawału serca.

Tran na zaparcia

Zaparcia mogą być jednym z łagodnych działań niepożądanych, ale tylko w przypadku przyjmowania dużych dawek kwasów EPA i DHA. W zalecanych ilościach mają korzystny wpływ na mikrobiom jelitowy.

Przyczyniają się do wzrostu “dobrych” bakterii typu Bacteroidetes, a także Lactobacillus< i Bifidobacterium. Tym samym przyczyniają się do odbudowy bariery ochronnej jelit i zmniejszają ryzyko wystąpienia chorób zapalnych jelit. 

Tran na kości

Właściwości zdrowotne tranu wynikają nie tylko z wysokiej zawartości kwasów EPA i DHA, ale i witaminy D. Jest ona niezbędna do prawidłowego wchłaniania wapnia i fosforu z układu pokarmowego (jony wapnia i fosforu stanowią aż 90% masy kostnej). Dodatkowo jest niezbędna do utrzymania równowagi wapniowo-fosforanowej, wsparcia procesu mineralizacji kości oraz prawidłowego przebiegu procesu regeneracji kości (np. po złamaniu). 

Tran na oczy

Czy tran na oczy to dobry wybór? Tak, ponieważ witamina A obecna w oleju z wątroby dorsza uczestniczy w procesie widzenia. Wpływa na właściwe działanie siatkówki oka, zapobiega kurzej ślepocie i osłabieniu wzroku. 

Tran na pamięć 

Odpowiadając na pytanie o to, na co pomaga tran nie można zapomnieć o ośrodkowym układzie nerwowym. Największą znaczenie ma kwas DHA. Jest on jednym z głównych składników budulcowych mózgu. Tran na pamięć odgrywa niezwykle ważną rolę w procesie uczenia się i zapamiętywania. 

Tran na koncentrację

Tran - praca mózgu? Wielonienasycone kwasy tłuszczowe omega-3 mają korzystny wpływ nie tylko na pamięć, ale i koncentrację. W jednym z badań, w którym uczestniczyło 92 uczniów w wieku 6-18 lat zaobserwowano, że podawanie suplementów diety z kwasami omega-3 przez 12 tygodni przyczyniło się do poprawy zdolności utrzymania uwagi i skupienia [6]. 

Tran na apetyt

W jednym z badań zaobserwowano, że podawanie tranu (10 kapsułek z 0,5 ml tranu przez 3 tygodnie) może zwiększać apetyt. Przy czym należy dodać, że w badaniu wzięło udział tylko 20 osób [7]. W związku z tym konieczne są dalsze badania na ten temat.

Tran na płodność

Na co pomaga tran? Jak się okazuje zawarte w nim składniki mają korzystny wpływ również na płodność. Witamina A i E chronią komórki rozrodcze (męskie i żeńskie) przed szkodliwym działaniem wolnych rodników. 

Z kolei kwasy omega-3 zmniejszają ryzyko endometriozy (choroby, która wiąże się z problemami z zajściem w ciążę) i poprawiają jakość męskiego nasienia. 

Tran na stawy

Właściwości tranu z wątroby dorsza są wykorzystywane również w przypadku chorób stawów. Wynika to z jego właściwości przeciwzapalnych.

W jednym z badań zaobserwowano, że suplementacja kwasów omega-3 może zapobiegać rozwojowi reumatoidalnego zapalenia stawów (RZS) u osób znajdujących się w grupie ryzyka [8]. 

Tran na wątrobę

Tran wykazuje silne działanie przeciwzapalne. Dzięki temu wspomaga leczenie chorób o podłożu zapalnym. Zalicza się do nich m.in. zapalenie wątroby. 

Tran na wzrost

Przyjmowanie tranu zaleca się zarówno osobom dorosłym, jak i dzieciom będącym w fazie intensywnego wzrostu i rozwoju. W 1 łyżeczce (2,5 ml) oleju z wątroby dorsza znajduje się aż 7 uq (280 j.) witaminy D, która odpowiada za prawidłowy rozwój kości dziecka. 

Tran na alergie

Właściwości zdrowotne tranu wykorzystuje się także w leczeniu alergii. Kwasy DHA i EPA wykazują silne właściwości przeciwzapalne, dzięki czemu łagodzą uciążliwe objawy alergii. 

Tran - zastosowanie oleju z wątroby dorsza

Jak stosować tran? Warto rozważyć zastosowanie tranu zarówno dla dzieci, jak i dorosłych. Najlepiej tran dawkować rano lub wieczorem, cały rok, aby cieszyć się jego właściwościami zdrowotnymi. O tranie robi się głośno wraz z nadejściem „sezonu grypowego”, jednak należy stosować tran cały rok.

Czy forma tranu ma znaczenie? Można przyjmować tran w formie kapsułek lub płynu, przy czym ważne jest przestrzeganie zalecanej dawki. Odpowiedni tran to taki, który chętnie spożyje i dziecko i dorosły, forma nie ma znaczenia. Szczególnie polecamy trany smakowe, jeśli nie tolerujecie posmaku rybnego - tran pomarańczowy i tran cytrynowy skutecznie niwelują smak i zapach ryby w tranie. 

Tran - dawkowanie: ile i jak często należy go stosować?

Jak pić tran? Nie ma tu ujednoliconych wytycznych jak brać tran. Najlepiej zapoznać się z zaleceniami producenta, które powinny być umieszczone na opakowaniu produktu. Należy pamiętać o przeciwwskazaniach do stosowania tranu, a także o ryzyku przedawkowania.

Jak dawkować tran? Zazwyczaj osobom dorosłym zaleca się przyjmowanie 5-10 ml tranu, co umożliwia dostarczenie do organizmu około 1,5-2 g kwasów EPA i DHA. Tran - dawkowanie dla dziecka to 2,5 ml (czyli pół łyżeczki tranu).

Tran - przeciwskazania

Korzyści z tranu dla zdrowia są ogromne, ale warto pamiętać o niektórych przeciwwskazaniach. Nawet najlepszy tran na odporność może być szkodliwy, jeśli stosowany jest w nadmiarze. Jeśli już przyjmujesz witaminy A i/lub D z innych źródeł, musisz uważać, aby nie przekroczyć zalecanych dawek. Tran dostarcza te same witaminy, dlatego nadmiar może prowadzić do hiperwitaminozy.
Istnieją też inne przeciwwskazania do stosowania tranu, takie jak przyjmowanie niektórych leków (np. przeciwzakrzepowych, antybiotyków) czy obecność kamicy nerkowej. Jeśli należysz do grupy ryzyka lub masz wątpliwości, koniecznie skonsultuj się z lekarzem przed sięgnięciem po suplement tranu.

Tran - skutki uboczne nadmiernego spożycia

Przedawkowanie tranu może doprowadzić do hiperwitaminozy witaminy A, która przyczynia się m.in. do rozrzedzenia masy kostnej i zwiększenia ryzyka osteoporozy. Hiperwitaminoza witaminy A jest szczególnie niebezpieczna dla kobiet w ciąży, ponieważ zwiększa ryzyko wad rozwojowych płodu. 

Reakcja alergiczna na tran

Reakcja alergiczna na tran może wystąpić u osób, które obserwowały ją po spożyciu ryb lub owoców morza. Alergia na tran objawia się wysypką i bólem głowy.  

Jaki tran kupić?

Zastanawiasz się, jaki tran kupić? Niezaprzeczalnie kluczową kwestią jest jakość produktu. Jak więc kupić dobry tran? To pytanie o tran w formie kapsułek czy płynie jest istotne, lecz istnieje wiele innych czynników, na które warto zwrócić uwagę, wybierając produkt dla dzieci i dorosłych.

Przed podjęciem decyzji dopilnuj, aby olej pochodził rzeczywiście z wątroby dorsza (unikaj pomyłek z olejem z rekina czy innych ryb).

1. Sprawdź skład tranu - tran zawiera kwasy omega-3 DHA i EPA, witaminę A i D.
2. Zwróć także uwagę na wskaźnik Totox (powinien być poniżej 25).
3. Ostatnim istotnym aspektem jest sprawdzenie, czy producent posiada pozytywne wyniki badań jakości produktu (przeprowadzonych przez niezależne laboratoria).
4. Jeśli zależy Ci na ekologii, sprawdź również pochodzenie ryb. W opisie produktu powinna być informacja o połowie dorsza zgodnie ze Standardami Zrównoważonego Rybołówstwa.
5. Sprawdź TOTOX, który jest kluczowym wskaźnikiem, określającym jakość oleju. Jest to miara stopnia utleniania i zepsucia tłuszczu. Im niższa wartość TOTOX, tym lepiej - wysokiej jakości tran powinien mieć wskaźnik poniżej 25. Brak tych informacji jest pierwszym sygnałem ostrzegawczym. W takim przypadku warto rozważyć zakup innego oleju.

Tran Olini ma wskaźnik TOTOX wynoszący 12, co mieści się w normach EFSA i świadczy o doskonałej jakości produktu. Jeśli zależy Ci na zdrowiu i dobrej jakości, warto zwrócić uwagę na ten aspekt przy wyborze tranu.

Tran z wątroby dorsza vs olej z wątroby rekina: różnice

W sklepach można znaleźć różnorodne suplementy diety oparte na oleju z wątroby ryb. Warto zapamiętać, że prawdziwy tran to olej pochodzący z wątroby dorsza atlantyckiego (lub innych ryb z rodziny dorszowatych). Olej z wątroby rekina nie jest tranem, gdyż ma zupełnie inne właściwości i jest pozyskiwany z wątroby rekinów głębinowych (najczęściej grenlandzkich lub tasmańskich). W przeciwieństwie do tranu zawiera mniej kwasów tłuszczowych omega-3 (około 5%), dlatego nie powinien być traktowany jako główne źródło tych składników.

Formy tranu - kapsułki czy płyn

Tran w płynie czy kapsułkach? Która to najlepsza forma tranu? To zależy od wielu czynników. Jednym z nich może być wiek. Wybór oleju w formie płynnej może być dobrym rozwiązaniem dla małych dzieci i osób starszych, dla których kapsułki tranu mogą być trudne do połknięcia.
Przy zakupie tranu warto również brać pod uwagę indywidualne preferencje. Nawet starsze dzieci mogą odmawiać przyjmowania kapsułek, dlatego warto rozważyć podawanie płynnego oleju w inny sposób, np. wymieszany z sokiem z dużą ilością witaminy C i polifenoli oraz miodem.

Podsumowaując - najlepsza forma tranu to taka, która będziecie stosować całą rodziną, bez względu na to, czy są to kapsułki, czy płyn.