Decydując się na zakup produktów pszczelich chcemy mieć stuprocentową pewność, że są w pełni naturalne, w szczególności dotyczy to najpopularniejszego miodu. To jeden z powodów, by wybierać sprawdzone punkty sprzedaży a unikać produktów importowanych oferowanych w marketach. Jednakże nawet wtedy odrobina ostrożności nie zaszkodzi. Jak rozpoznać miód z cukrem? Jak wygląda sprawdzenie autentyczności miodu? Jak rozpoznać prawdziwy miód? Jak odróżnić prawdziwy miód od sztucznego?
Spis treści:
Co to znaczy, że miód jest prawdziwy?
Miód nawet w obrębie tego samego gatunku może nieco różnić się właściwościami, zależnie od rejonu czy partii roślin, które posłużyły pszczołom do jego produkcji. W końcu jest to produkt naturalny, niewytwarzany z laboratoryjną precyzją. Miody różnią się m.in. liczbą cukrów i ich proporcjami (z kolei wpływa m.in. na szybkość krystalizacji). To normalna sprawa i cechy prawdziwego miodu.
Jak fałszuje się miód? Jak odróżnić prawdziwy miód od fałszywego?
Zdarza się, że trafia się na nieuczciwego producenta czy pszczelarza, którzy oferują produkty „ulepszane” lub po prostu nie doczytujemy dokładnie składu produktów.
Prawdziwy miód nie zawiera takich dodatków jak syrop glukozowo-fruktozowy z kukurydzy, słodziki czy barwniki. Dlatego warto sprawdzać skład miodów. W sprzedaży, np. w marketach, sprzedawane są miody sfałszowane, które często są po prostu syropami cukrowymi z dodatkiem miodu. Mają trochę niższą cenę, koszt produkcji jest niebotycznie tańszy, ale ich wartość jest znikoma.
Miody mogą być fałszowane jeszcze w czasie produkcji w ulu. Pszczołom w sezonie, czyli w okresie kwitnienia kwiatów podaje się cukier bądź ciasto cukrowe. Dostarczają je do ula i mieszają z prawdziwym miodem. Miody są fałszowane również przez podgrzewanie, co obniża ich wartość, może powodować tworzenie szkodliwych związków, za to takie miody przez długi czas pozostają w postaci płynnej (co zwiększa atrakcyjność dla konsumenta i tym samym sprzedaż).
Jak rozpoznać prawdziwy miód? Test prawdziwości miodu
Test ściekania miodu
Miód prawdziwy, niezależnie od gatunku wolno rozpuszcza się w wodzie. W formie płynnej podczas przelewania na talerz opada tworząc charakterystyczny „stożek”. Jak rozpoznać naturalny miód? Wykonaj test ściekania. Miód oryginalny leniwie ciągnie się, prawie wisi na łyżeczce. Powinien ściekać równomiernie, jednym tempem, bez rwania. Nie dotyczy to odmian o rzadkiej konsystencji – miodu koniczynowego, akacjowego i z wierzbówki kiprzycy. Miód fałszywy zazwyczaj rozlewa się na talerzu.
Kolor prawdziwego miodu - test
Odróżnianie miodu prawdziwego od fałszywego i sztucznego po barwie jest bardzo trudne. Każdy gatunek (rodzaje miodu) ma określoną barwę miodu, może znacznie różnić się odcieniem (w zależności od proporcji kwiatów, z których powstał). Miody sfałszowane są zazwyczaj jaśniejsze. Można opierać się na tym jako jednym z punktów „testowania miodu”, ale nie jest to sprawa bezwzględna. Nie tędy droga.
Test krystalizacji miodu - czy prawdziwy miód krystalizuje
Czy warstwy miodu powinny się oddzielać?
Podczas wykonywania próby miodu warstwy nie powinny się oddzielać, miód oryginalny powinien się sączyć jednolicie. Natomiast podczas krystalizacji miodu zdarza się, że warstwy wyraźnie oddzielają się, tj. płynna ze skrystalizowaną. Przykładem jest miód gryczany. Nie jest jednak zasada. Takie zjawisko występuje, gdy w miodzie znajduje się za dużo wody lub jest przechowywany w niewłaściwych warunkach.
Optymalna temperatura dla większości miodów to 10°C, ale „tolerują” temperatury pokojowe. Problemem jest nadmierne ciepło – miód nie powinien stać w miejscu o temp. powyżej 20°C. Taki proces rozwarstwiania zazwyczaj nie świadczy o złej jakości zakupionego miodu. „Zazwyczaj”, gdyż jedną z metod fałszowania jest wybieranie niedojrzałego miodu, zawierającego więcej wody.
Test smaku miodu
Miody da się rozpoznać po smaku – zarówno poszczególne gatunki, jak i miód prawdziwy czy fałszowany. Wymaga to jednak pewnej wprawy i wrażliwego, subtelnego podniebienia.
Jak rozpoznać naturalny smak miodu?
Naturalne miody często są lekko drapiące, chociaż uczucie jest przyjemne. Natomiast miód fałszywy może kojarzyć się z karmelem (świadczy to o tym, że był przegrzany). Jest słodki, jednocześnie jednak często da się w nim wyczuć pewną sztuczność. Miód naturalny ma silny aromat, wręcz zapiera dech – jak mawiają pszczelarze. Natomiast zapach miodów fałszowanych jest mało wyrazisty.
Jakie są różnice między różnymi gatunkami miodu?
Smak prawdziwego miodu to kwestia gatunku – przykładowo miód spadziowy jest mało słodki, akacjowy jest delikatny, a gryczany mocny, lekko piekący i ostry. Kwaskawosłodki smak ma miód nawłociowy. Bardzo aromatyczny, lekko ziołowy jest miód rozmarynowy. Wyrazisty, ostry, a zarazem lekko ziołowy smak ma miód wrzosowy. Ten gatunek najłatwiej jednak rozpoznać po galaretowatej konsystencji. Miód lawendowy jest korzenny, intensywny, z lekką goryczą. Duża rozbieżność smaku charakteryzuje miód wielokwiatowy (zależnie od składu), który jest słodki z nutą kwasowości lub goryczy. Z kolei mineralny, lekko gorzkawy i ziemisty smak to domena miodu manuka, który służy głównie do celów leczniczych. Wrażenia smakowo-zapachowe w tym wypadku mają drugorzędne znaczenie.
Czy dodatki w miodzie wpływają na jego naturalność?
Miody mogą mieć różne dodatki, ale wciąż pozostają w pełni naturalne i wartościowe. Wszystko zależy od rodzaju dodatków. Syntetyczne aromatyzery, barwniki czy dodatek słodzika obniża wartość miodu. Natomiast nie ma nic złego w łączeniu miodów z kawałkami owoców, ziołami oraz przyprawami. Jest to po prostu wzbogacenie produktów pszczelich. Takie dodatki poprawiają smak, aromat, a przy tym poszerzają właściwości lecznicze. Przykładem jest m.in. miód z rokitnikiem, miód z kakao, czy miód z czarnuszką.
Konsystencja miodu - test
Konsystencja miodu w stanie ciekłym, a potem po krystalizacji zależy od gatunku, jednakże można doszukać się różnicy. Miód sztuczny i fałszowany jest zazwyczaj rzadszy, o jednolitej strukturze, bez żadnych grudek.
Jakie czynniki mogą wpływać na konsystencję miodu?
Konsystencja miodu zależy od głównego surowca, z którego pochodzi (gatunku rośliny). W praktyce przekłada się to na skład chemiczny. Miody z niską zawartością glukozy, a wysoką fruktozy krystalizują wolno. Prawdziwy miód krystalizuje się na drobno- lub gruboziarnistą konsystencję.
Jak rozpoznać miód z cukrem? Testy na miód z cukrem
Miód cukrowy można rozpoznać stosując kilka testów. Warto wykonać więcej niż jeden, aby upewnić się, że nie popełniło się błędu, a wynik jest klarowny i niepodważalny. Sprawdzone sposoby na przetestowanie miodu to: test z jodyną, test z zapałką, test rozpuszczania, test krystalizacji miodu.
Jak można zastosować prosty test na zawartość cukru w miodzie?
Oprócz opisanej powyżej „próby talerzowej” na sprawdzenie autentyczności miodu, można też zastosować:
-
miód z cukrem można rozpoznać umieszczając go w letniej wodzie. Miód prawdziwy rozpuszcza się wolno i zazwyczaj nie w całości. Miód z cukrem rozpuszcza się momentalnie.
-
Do roztworu rozpuszczonego miodu i wody dodaje się 3-5 kropli jodyny. W przypadku zafałszowanego miodu roztwór zmienia się na niebiesko bądź czarno.
-
Łyżkę miodu można podgrzać zapalniczką. Fałszywy miód mocno ciemnieje.
-
Miód cukrowy (powstały przy karmieniu pszczół dużą ilością syropu) po 1-2 miesiącach przechowywania nabiera lepkiej, kleistej konsystencji. Jeśli jest mieszany z miodem prawdziwym to faktycznie można go wykryć jedynie w badaniach laboratoryjnych (co jest kłopotliwe, a dla hobbysty – smakosza nie ma większego sensu). W sytuacji, gdy został mocno zafałszowany cukrem wykrywa się go próbą mleka. Odrobinę miodu należy rozpuścić w gorącym mleku. Mleko w kontakcie z miodem cukrowym zważy się.
Czy różne odmiany miodu mają różne poziomy cukru?
Miody są mieszaniną węglowodanów, które stanowią nawet 75% składu. Główne frakcje to fruktoza i glukoza. Ponadto zawierają dwucukry (4–15%) i polisacharydy 1–14%, znane także jako cukry złożone. Poszczególne odmiany miodu mocno różnią się proporcjami poszczególnych cukrów. Dla przykładu miód gryczany zawiera dużo fruktozy, rzepakowy glukozy, a spadziowy melocytozy, która nadaje mu twardą konsystencję.
Certyfikaty etykiety na miodach naturalnych
Opakowanie miodu powinno zawierać pełną nazwę gatunkową, datę minimalnej trwałości, masę netto, dane producenta, miejsce pochodzenia i warunki przechowywania. O wartości miodu w dużym stopniu zaświadczają różne certyfikaty. Warto zwrócić uwagę na ten element.
Prawdziwy miód – ile kosztuje? Gdzie kupić prawdziwy miód?
Jak wybierać prawdziwy miód? Prawdziwy miód pszczeli najlepiej kupować w sprawdzonych, rzetelnych sklepach ze zdrową żywnością i produktami pszczelimi, a także bezpośrednio u pszczelarzy. Natomiast należy unikać marketów, obwoźnych sprzedawców, rewelacyjnych ofert (produkcja miodu jest kosztowna, dlatego ma swoją cenę), a także produktów pochodzących z Chin. Cena 200g miodu wynosi kilkadziesiąt złotych (często oscyluje w granicach 30-60zł). Poszczególne gatunki mocno różnią się ceną. Zależy to m.in. od łatwości – efektywności produkcji i tym samym dostępności produktu. Pola rzepakowe są łatwiej dostępne niż wrzosowiska i tym samym miód rzepakowy jest tańszy od wrzosowego.
Prawdziwy miód zawiera enzymy (diastaza, esteraza, inwertaza, katalaza i kwaśna fosfataza.) oraz ma wysoką zawartość proliny. Firma, która wykonuje badania wysokiej jakości miodu jest naprawdę warta uwagi.
Źródła:
- M. Mazik; Dary Pszczół, Egros, 2019.
- Mix. D, Miód, Wydawnictwo RM, Warszawa, 2010.